علل و اثرات آلودگی زمین چیست؟ - مجله سلو بلاگ

آلودگی زمین یکی از مهلک ترین انواع آلودگی هاست. به این خاطر آن را مهلک توصیف می کنم که ما به خاطر فعالیت های گوناگونی که انجام می دهیم و تصمیمات مختلفی که می گیریم متوجه نمی شویم زمین چه وقت و چگونه آلوده می شود. هنگامی که فعالیت هایمان باعث آلودگی آب می شوند ما این موضوع را متوجه می شویم، زیرا مشاهده می کنیم که کیفیت آب بدتر می شود. به همین نحو، آلودگی صوتی، نوری و تصویری قابل تشخیص هستند، زیرا قادریم این گونه آلودگی ها را مشاهده نموده یا احساس نماییم. با این حال، آلودگی زمین به آسانی قابل تشخیص نیست، زیرا این موضوع که چه چیزی باعث تخریب زمین می شود برای ما قابل فهم نیست.

آلودگی زمین چیست؟

هنگامی که اثرات ناشی از توسعه انسانی تأثیرات نامطلوبی بر روی زمین می گذارند (مخصوصاً از لحاظ کیفیت زمین)، می توان آن را آلودگی زمین نامید. این امر ما را با یک سؤال مهم روبرو می سازد: چه نوع تأثیری را می توان تأثیر نامطلوب دانست؟ پاسخ این سؤال ساده است: هر تأثیری که باعث کاهش بهره وری کار برد بالقوه یک قطعه زمین شود. در این جا، بهره وری و بالقوه به کار بردهای احتمالی زمینی اشاره دارند که می توان آن را در راستای اهداف مختلف از جمله ایجاد زیر ساخت، خانه سازی، ارائه خدمات، کشاورزی، جنگل داری، و غیره به کار گرفت. اگر اثرات مرتبط با توسعه انسانی، قابلیت کار برد بالقوه زمین در راستای یک هدف خوب و مناسب را کاهش دهد در آن صورت می توان آن را آلودگی زمین توصیف نمود.

علل آلودگی زمین

1- اقدامات زوال آفرین: این اقدامات در بر گیرنده بسیاری از فعالیت های انسان از جمله جنگل زدایی، مصرف بی رویه علف کش ها و کود های شیمیایی، بیابان زایی، معدن داری، تصفیه نامناسب و / یا ناکافی ضایعات، دفن زباله، فراوری زباله، و غیره می باشد. بسیاری از این فعالیت ها غیر قابل اجتنابند، با این حال شدت این اقدامات را بسته به اثری که بر روی زمین می گذارند می توان با اتخاذ تدابیر مناسب و اصلاحی کاهش داد. برای مثال، اگر از مصرف پلاستیک اجتناب کنیم قادر خواهیم بود میزان فراوری زباله را به طور قابل توجهی کاهش دهیم. یک اقدام کلیدی در این زمینه انجام ارز یابی تأثیرات زیست محیطی است.

2- سوء استفاده از زمین: سوء استفاده از زمین اساساً به قطع درختان جهت پاک سازی زمین و انجام فعالیت های کشاورزی و هم چنین فرآیندهایی هم چون بیابان زایی و تبدیل کار بری زمین اطلاق می شود. بیابان زایی هنگامی رخ می دهد که تأثیرات ناشی از فعالیت های توسعه ای انسان و / یا دیگر اقدامات وی یک قطعه زمین حاصل خیز را به بیابان یا زمین لم یزرع تبدیل می نمایند. آیا این ایده ترسناک نیست؟ هنگامی که زمین به بیابان تبدیل شد دیگر هیچ وقت نمی توان به یاری تدابیر اصلاحی آن را دو باره به زمین حاصل خیز تبدیل نمود. این امر هم یک مسأله جدی محسوب می شود، زیرا نه تنها بر روی زمین بلکه بر روی کل تنوع زیستی محل مربوطه اثر می گذارد، مخصوصاً هنگامی که زمین در راستای انجام فعالیت های کشاورزی عاری از درخت می شود. جانوران و گیاهان بسیاری در طول چنین فرآیندهایی از بین می فرایند.

3- استفاده ناکارآمد از زمین: تعجب کردید؟ مگر استفاده ناکارآمد از زمین هم آلودگی زمین محسوب می شود؟ بله. چرا؟ به خاطر پیامدهایی که استفاده ناکارامد از زمین در پی دارد. استفاده ناکارامد از زمین به خودی خود باعث آلودگی زمین نمی شود. با این حال، چنین کاری برابر با هدر دادن منابع بوده و در نتیجه باعث کم بود زمین می شود. دقیقاً در چنین شرایطی است که انسان مجبور می شود به تدابیر دیگری هم چون جنگل زدایی و امثال اینها متوسل شود تا بتواند نیازهای خویش را برآورده سازد. این موضوع یکی از دلایل مهم، و البته غیرمستقیم، آلودگی زمین است که اغلب نادیده گرفته می شود.

4- آلودگی خاک: آلودگی خاک هنگامی رخ می دهد که بالاترین لایه خاک از بین رفته یا آلوده می شود. آلودگی خاک یکی دیگر از علل آلودگی زمین است که نه تنها بر روی زمین بلکه بر روی بسیاری چیزهای دیگر از جمله جنگل های موجود در منطقه، بهره وری زراعی زمین، چرای دام و غیره اثر می گذارد. آلودگی خاک هم چنین بر اثر شیوه های غلط کشاورزی هم چون استفاده بی رویه از کودهای کشاورزی و سموم دفع آفات رخ می دهد. این امر باعث می شود مواد شیمیایی غیر قابل تجزیه در محیط وارد چرخه غذایی شده و در این چرخه انباشت شود ـ فرآیندی که غالباً با اسم رجحان زیستی آلاینده یاد می شود.

5- تبدیل کار بری زمین: تبدیل کار بری زمین به فرآیندی اطلاق می شود که بر اساس آن یک قطعه زمین از حالت طبیعی خود به حالتی تغییر داده می شود تا مناسب انجام فعالیت های کشاورزی یا ایجاد زیر ساخت شود. تغییر کار بری زمین مخصوصاً یک مشکل فزاینده است و ما یک راهکار خوب ـ یا به میزان کافی خوب ـ برای آن سراغ نداریم. برترین راه اجتناب از تغییر کار بری زمین، استفاده کارامد از زمین های موجود است. استفاده حداکثری از قابلیت های بالقوه زمین نقشی کلیدی در از بین بردن علل آلودگی زمین ایفا می نماید.

دیگر علل کلیدی آلودگی زمین عبارتند از شهر نشینی، دفع نامناسب ضایعات، فعالیت های صنعتی، تحقیقات هسته ای، مواد شیمیایی که به وسیله صنایع سنگین انتشار می یابند، نیروگاه هایی که از ذغال سنگ به اسم سوخت استفاده می نمایند، و صنایع فراوری فلز.

اثرات آلودگی زمین

1- اثرات بر آب و هوا

آلودگی زمین می تواند محیط زیست زمین را به طور کلی تحت تأثیر قرار دهد. آلودگی زمین به کاهش پوشش جنگلی منجر می شود. این امر به نوبه خود بر میزان بارش باران اثر می گذارد. میزان کمتر بارش به معنای پوشش گیاهی کمتر است. اثرات انواع مختلف آلودگی نهایتاً به بروز مسائلی هم چون بارش باران های اسیدی، اثر گل خانه ای، و گرمایش جهانی منجر می گردند. همه این مسائل پیشاپیش شروع شده اند و قبل از این که شرایط از کنترل خارج شود بایستی مهار شوند.

2- انقراض گونه ها

انقراض گونه ها یکی از دلایل عمده نگرانی به تعداد می رود. گونه ها اساساً در نتیجه دو فرآیند در معرض خطر و انقراض قرار می گیرند. چند پارگی زیستگاه ها به تفکیک زیستگاه طبیعی یک ارگانیسم اطلاق می شود که اساساً به خاطر توسعه منطقه ها شهری اتفاق می افتد. در طول 500 سال گذشته، حدوداً 869 گونه گیاهی و جانوری بر روی زمین از بین رفته اند و انقراض این گونه ها به خاطر سهل انگاری انسان ها بوده است. از سوی دیگر، تخریب زیستگاه ها زمانی رخ می دهد که تبدیل منطقه ها جنگلی به زمین اثرات نامطلوب بر حیوانات می گذارد و این اثرات نامطلوب به حدی است که حیوانات زیستگاه طبیعی خود را از دست می دهند. هر دوی این فعالیت ها می توانند باعث انقراض بعضی گونه ها و تهاجمی تر شدن بعضی دیگر می شود.

3- رجحان زیستی

رجحان زیستی به فرآیندی اطلاق می شود که در آن بعضی مواد غیر قابل تجزیه در محیط زیست هم چنان در چرخه غذایی (در یک یا بیش از یک گونه) انباشت می گردند. معمول ترین مثال ها در این زمینه انباشت متیل جیوه در ماهی و انباشت جیوه در عقاب می باشند. رجحان زیستی نه تنها این گونه های خاص بلکه همه ی گونه های بالاتر و پایین تر را در معرض خطر قرار می دهد و در نهایت هرم غذایی را تحت تأثیر قرار می دهد.

4- اثرات بر روی تنوع زیستی

انقراض بعضی گونه ها و رجحان زیستی به طور قابل توجهی باعث بر هم خوردن تعادل طبیعت می شوند. علت اصلی این امر اختلالی است که در چرخه غذایی ایجاد می شود. یک مثال ساده در این رابطه می تواند رجحان زیستی جیوه در عقاب ها باشد که ممکن است باعث انقراض این پرندگان در سال های آینده شود. با این حال، می دانیم که عقاب ها مار شکار می نمایند و در نتیجه اگر قرار باشد نسل عقاب ها منقرض شود تعداد مارها افزایش می یابد.

همان طور که شاید متوجه شده باشید، آلودگی زمین بر بسیاری از چیزها اثر می گذارد که قبلاً فکر نمی کردیم تحت تأثیر قرار گیرند. از همین روی، ما چند اقدام اصلاحی را به شما معرفی می نماییم که می توانید به صورت فردی به کار گرفته و از آلودگی زمین بکاهید.

کشت ارگانیگ را اشاعه دهید ـ هر وقت که امکان دارد غذاهای ارگانیک را خریداری نمایید.

زباله ها را به شکل مناسبی دفع کنید ـ زباله ها را قبل از تحویل زباله به مأمور جمع آوری زباله تفکیک نمایید. و از مصرف محصولات پلاستیکی اجتناب نمایید.

بازیابی مواد را اشاعه دهید ـ کالا، دفترچه، کاغذ و دیگر محصولات باز یابی شده را خریداری نمایید.

مصرف علف کش ها و سموم دفع آفات را محدود سازید ـ این مواد نه تنها در مزارع بلکه در حیاط خانه تان هم کار برد دارند.

اگر فراوری زباله خود را کاهش دهیم می توانیم به طور چشم گیری از مسائل مربوط به آلودگی زمین کاسته و احتمالاً در آینده ای نزدیک آن را به طور کامل رفع نماییم. هم چنین، این موضوع را در نظر داشته باشید که این مسأله تنها در خصوص آلودگی زمین صدق نمی نماید و همه انواع آلودگی را در بر می گیرد. ما بایستی گام هایی برداشته و از صدمه تماشا گیاهان جلو گیری نماییم. جز این جا جای دیگری نداریم.