بازگوکردن مرثیه جدایی هفده شهر قفقازی ایران

به گزارش مجله سلو بلاگ، خبرنگاران- محمدجعفر محمدزاده، نویسنده و پژوهشگر زبان فارسی: تمام قفقاز جنوبی بوی ایران می دهد، شاعران ایرانی، فرهنگ ایرانی، آداب و رسوم ایرانی و اگر نبود ضعف حاکمان قاجار، منهای رشادت عباس میرزا و جنگ های بیست وپنج ساله او، و توطئه مشترک روسیه تزاری و نیرنگ انگلیسی ها در دو معاهده گلستان در سال 1192 و ترکمانچای در 1206 که هفده شهر در مساحت بیش از 260 هزار کیلومتر مربع از پیکر وطن جدا افتادند، امروز جزیی از جغرافیای ایران بودند، و گرچه آنجا امروز به نام های دیگری در جغرافیای سیاسی دنیا شناخته می شوند اما هیچ گاه پیشینه و فرهنگ ایرانی از آنجا زدوده نخواهد شد و این حقیقت نباید از یادها برود و بر نویسندگان و اهل قلم است که مرثیه جدایی هفده شهر قفقازی ایران را بازگو نمایند.

یحیی دولت آبادی در خاطرات خود، زمانی که بعد از به توپ بسته شدن مجلس و دوره استبداد صغیر محمدعلی شاه به تبعید می رود، در شعبان 1326 قمری، وارد منطقه تفلیس و گرجستان می گردد، مشاهده خود را از آثار ایران در قفقاز چنین نوشته است: در این شهر از بناهای سلاطین صفویه، مخصوصاً شاه عباس، متعدد هست و در امتعه خانه بزرگی که دارد آثار سلاطین ایران بسیار است، بیرق های شیر و خورشید که در جنگ ها گرفته شده لعن ابدی به رجال خیانتکار ایران است.

مردم تفلیس با ایرانیان مهربان و غمخوار ایشانند. کسی تا به چشم خود این مرکز مملکت قفقاز و سایر شهرهای بزرگ و آبادی های بسیار و زمین های حاصلخیز و رودخانه ها و بیابان های سرسبز و خرم را مشاهده نکند نمی داند چه قسمت پر قیمتِ بزرگی از پیکر وطن عزیز ما به جهالت و نادانیِ رجال دولت و ملت جدا شده و چه مملکت زرخیز در ماورای بحر خزر به رایگان از دست ما رفته است، خدا کند به جامانده را بتوانیم نگاهداریم. (دولت آبادی: 1387ج 3، ص 853)