شاعری بهتر از حافظ نمی شناسم

به گزارش مجله سلو بلاگ، پروفسور مهمت کانار نویسنده و مترجم سرشناس ترکیه ای می گوید که در ادبیات کلاسیک شاعری بهتر از حافظ نمی شناسد و او را بهتراز سعدی می داند.

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، بدون شک در دنیای مدرن ارتباطات نقش ادبیات هنوز هم غیرقابل انکار است. زیرا ادبیات می تواند فرهنگ، تاریخ و حتی جغرافیای یک سرزمین را به دیگران معرفی و به عبارتی دنیای کند. اما برای فهم ادبیات یک کشور احتیاج است زبان آن سرزمین را درک کنیم و این گونه است که نقش پراهمیت مترجمان موردتوجه قرار می گیرد. مترجمانی که باید تاریخ، فرهنگ و ادبیات یک کشور را به طور عمیق درک نموده باشند تا بتوانند پای در دنیای ترجمه بگذارند. پروفسور مهمت کانار مترجم و نویسنده سرشناس ترکیه ای که سال های طولانی را برای مطالعه زبان و ادبیات فارسی و ترکی صرف نموده است و حاصل این سال ها در آثار مختلفی دیده می شود. او زبان و ادبیات فارسی را به خوبی می شناسد و به این زبان علاقه دارد. شاید دلیل این موضوع را بتوان از همان محل تولدش جست وجو کرد که شهر قونیه همان مدفن جناب مولانا جلال الدین است .

مهم ترین خدمتی که مهمت کانار برای زبان و ادبیات فارسی انجام داده تهیه لغت نامه فارسی به ترکی (و بالعکس) است و این مجموعه کامل ترین و استانداردترین فرهنگ لغت بین دو زبان است همچنین وی ترجمه آثار کلاسیک فارسی را در کارنامه خود دارد که از میان آن ها می توان به دیوان حافظ، گلستان سعدی و بعضی آثار عطار اشاره نمود، البته باید به این موضوع اشاره نمود که کانار ترجمه کتاب های نویسندگان معاصری را هم به انتها رسانده است.

پروفسور مهمت کانار متولد 1954 است و دوران ابتدایی تحصیل را در استانبول گذرانده و به قول خودش بااینکه آرزوی خلبان شدن را داشته در دانشگاه رشته ادبیات می خواند و همین سرآغاز علاقه اش به زبان فارسی می شود به طوری که رساله اش را بر مثنوی های شمع و پروانه و رباعیات اوحدین کرمانی متمرکز می نماید و در قالب یک کتاب هم منتشر می نماید.

به تازگی گفت وگویی با این مترجم صورت گرفته است که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

جناب کانار در خصوص آثار و فعالیت های علمی تان در حوزه ادبیات فارسی شرح دهید؟

در دوره ای که دانشجوی کارشناسی بودم فرهنگ لغت ترکی به فارسی و فارسی به ترکی غنی وجود نداشت همین مسئله کارمان را با محدودیت روبرو می کرد. بااینکه که کار بر روی ادبیات کلاسیک را دوست داشتم اما تصمیم گرفتم این تمایل را برای مدتی به عقب بیندازم و در این فاصله یک فرهنگ لغت غنی از فارسی به ترکی و ترکی به فارسی آماده کنم. در ابتدای همین فعالیت با آثار نویسندگان فاخری چون بزرگ علوی، صادق راهنمایی سعید نفیسی آشنا شدم. حاصل این آشنایی ها هم ترجمه آثار مختلفی از نویسندگان معاصر ایرانی بوده است. ناگفته نماند با ترجمه اثری از صادق راهنمایی به نام ترانه های خیام در زمینه ترجمه فارسی به ترکی جایزه بهترین ترجمه را کسب کردم. بعدها نیز از طرف ریاست جمهوری ایران پیروز به کسب جایزه پژوهشگر برتر شدم و این جایزه برای من جایزه نوبل دنیا شرق محسوب می شود .

علاوه بر این در ادامه فعالیت بر روی فرهنگ لغت نامه فارسی- ترکی کوشش می کنم هر 10 سال ویرایشی بر آن انجام دهم و لغات جدیدی را به آن اضافه کنم. البته با توجه به نوع شغلی که دارم بخشی از فعالیت هایم مربوط به زبان ترکی و ادبیات کلاسیک آن است و در این بخش هم به تدریج بسته های آموزشی زبان ترکی را آماده و تکمیل نموده ام.

جذابیت زبان فارسی برای شما چیست که سال ها بدون خستگی در این حوزه کار می کنید؟

زبان فارسی ازنظر تلفظ آواها بسیار آسان و در کل زبان زیبایی است. البته در ادبیات کلاسیک فارسی شرایط کمی متفاوت می شود. درگذشته سالیان طولانی در منطقه آناتولی تمامی مکاتبات اداری به زبان فارسی بود و بسیاری از آثار ادبی به زبان فارسی نوشته شده است حتی آثار فارسی ترجمه ئ تفسیر می شد اما بعدها به مرور کاربرد این زبان تضعیف می شود. اما حالا در سال های اخیر شاهد حضور رشته زبان فارسی در دانشگاه های ترکیه و کلاس های آموزش خصوصی این زبان هستیم.

وضعیت استقبال از آثار زبان و ادبیات فارسی در ترکیه چگونه است؟

استقبال خوبی از آثار ادبی فارسی در ترکیه وجود دارد به علاوه اینکه در بسیاری از دانشگاه های دولتی ترکیه هم رشته زبان و ادبیات فارسی تدریس می شود. جامعه دانشگاهی ترکیه بیشتر در حوزه ادبیات کلاسیک فارسی فعالیت می نماید اما در کنار این البته ادبیات معاصر فارسی هم موردتوجه هست.

کدام نویسنده یا شاعر ایرانی بیشتر موردعلاقه مردم ترکیه است؟

در جامعه ترکیه نویسندگان و شاعران معاصر هم چون صادق راهنمایی، بزرگ علوی و شاملو بیشتر موردتوجه قرارگرفته اند .

بازگردیم به فعالیت خود شما در ادبیات فارسی؛ در هنگام ترجمه آثار کلاسیک فارسی همچون دیوان حافظ، گلستان سعدی با سختی روبرو نشدید؟ آیا ترجمه ادبیات کلاسیک کار سختی است؟

بله با سختی بسیاری روبرو شدم. به عنوان مثال برای اینکه بتوانم گلستان سعدی را به ترکی برگردانم 20 سال وقت گذاشتم از طرفی هم برای ترجمه مثنوی و دیوان حافظ 25 سال زمان صرف کردم. زیرا می خواستم اثبات کنم اثر منظوم را می شود همانند یک اثر منظوم ترجمه کرد. در این میان از آثار پیشکسوتان ادبیات فارسی در ایران و ازنظر دانشمندان استفاده کردم .

در آینده قصد ترجمه چه کتابی از ادبیات فارسی رادارید؟

به تازگی ترجمه اثر مصیبت نامه عطار را به انتها رسانده ام و اکنون نوبت ترجمه منطق طیر و منظومه عطار را در دست دارم، بنا دارم از این به بعد بر روی ترجمه آثار کلاسیک تمرکز داشته باشم.

آثار کدام شاعر و یا نویسنده ایرانی را بیشتر دوست دارید؟

در ادبیات کلاسیک شاعری را بهتر از حافظ نیافته ام، او خدای شعر است. حتی از نظر من سعدی صد فرسنگ از او فاصله دارد و عقب تر است. در ادبیات معاصر نیز اشعار فروغ فرخزاد را بیشتر دوست دارم.

شما چه وجه اشتراکی میان ادبیات ایران و ترکیه می بینید؟

دو کشور ایران و ترکیه تاریخ مشترکی دارند، فرهنگ دو ملت باهم آمیخته و عجین است، البته اولین عامل برای این اشتراک میان ادبیات دو کشور به شخصیت و اشعار مولانا بازمی شود. به واسطه این شاعر مردم سرزمین آناتولی بافرهنگ ادبیات فارسی آشنا شده اند. از طرفی حضور سلسله حکومت های ترک در خاک ایران به مرور باعث شده ارتباط میان ادبیات ترکیه و ایران گسترده تر شود.

شما تاکنون از نمایشگاه بین المللی کتاب (بزرگ ترین رویداد فرهنگی در حوزه ادبیات ایران) دیدن نموده اید؟

تاکنون فرصتی برای این کار پیدا نکردم، اما بعضی از همکارانم از این نمایشگاه کتاب بازدید نموده اند. الآن هم 12 سال است که از دانشگاه استانبول بازنشسته شده ام هرچند تدریسی در دانشگاه یدی تپه دارم و کماکان با آثاری از زبان و ادبیات فارسی مشغول هستم و همچنان معتقدم در این حوزه کار بسیاری برای انجام دادن دارم.

و سوال انتهای؛ یک مترجم خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟

مترجم باید به هر دو زبان تسلط کامل داشته باشد. به عنوان مثال برای اینکه بتوانیم ترجمه آثار منظوم فارسی را به ترکی بازگردانیم باید با ادبیات کلاسیک ترکی (ادبیات درباری)، ادبیات معاصر و فرهنگ لغت ترکی اشراف داشته و همچنین با شیوه گفتاری آن ها آشنایی کامل داشته باشیم. در زبان فارسی هم همین طور باید باشد. در کل باید مترجم در این زمینه تجربه بسیاری اندوخته باشد. مترجمان همچنین باید یک لغت نامه کنار دستتان باشد. البته تبدیل شدن یک نفر به مترجم خوب مستلزم این است که فرایندی طولانی صرف شود، در خصوص خودم فکر می کنم از پس این گذرگاه برآمده ام.

منبع:مهر