جوانان این مرز و بوم را باور دارم - مجله سلو بلاگ

به گزارش ایران، این سرزندگی و مثبت اندیشی برای همه آن هایی که جواد مجابی را از نزدیک می شناسند، اتفاق عجیبی نیست. حتی در همین گفت وگویی که با او داشتیم و مشروح آن پیش روی تان قرارگرفته، به هر بهانه ای نقبی به امید زده، به این که نباید ناامید شویم و روزگار سخت تر از اینها را هم پشت سر گذاشته ایم. به بهانه انتشار مجموعه داستان از دل به کاغذ به سراغ این استاد پیشکسوت ادبیات داستانی و شعر رفتیم که بالغ بر شصت سال از آغاز فعالیت ادبی اش می گذرد. البته مجابی در حیطه نقد ادبی و نقاشی هم از چهره های شناخته شده به تعداد می آید. از این روزنامه نگار سابق آثار تحقیقی و پژوهشی متعددی هم در اختیار علاقه مندان قرار گرفته آن چنان که بعید است در حیطه هنر فعالیت کنید اما سراغی از کتاب نود سال نوآوری در هنر تجسمی ایران او نگرفته باشید یا در کسوت پژوهشگر ادبی، کتاب تاریخ طنز ادبی اش در کتابخانه تان جا خوش ننموده باشد. گپ و گفتمان با جواد مجابی را درباره کتاب تازه اش و اوضاع این روزهای دنیا می خوانید؛ مردی که به رغم سنگینی سایه کرونا بر زندگی مان و از سویی مسائل مالی این روزها، همچنان به آینده روشن سرزمین و مردمانش دل بسته و ایمان دارد.

از مجموعه داستان تازه تان بگویید که به تازگی منتشر شده است.

از دل به کاغذ مجموعه داستانی است که ماه قبل منتشر شد؛ نام آن برگرفته از گفته ابوالحسن خرقانی است. از او می پرسند:این حرف های گرا نبها را وقتی هیچ سوادی نداری از کجا می آوری؟ او هم می گوید:دیگران دانش خود را از کاغذ به کاغذ می برند اما من از دل به کاغذ می برم. البته این مجموعه داستان یک جلد دیگر هم دارد که پیش تر با نام از کتیبه و ایوب منتشر شده است.

البته دی ماه هم شاهد انتشار مجموعه ای 3جلدی از شما بودیم، خاطرات نسل آخر!

بله و مجموعه ای که علاقه بسیاری به انتشار آن داشتم، همین زمستان گذشته رمان دیگرم با نام ایالات نیست در دنیا هم منتشر شد؛ این کتاب آخرین جلد از سه گانه ای است که جلد نخست و دوم آن با نام های در این تیمارخانه و گفتن در عین نگفتن پیش تر در اختیار علاقه مندان قرار گرفته بودند. دغدغه اصلی ام در این سه جلد شرایط انسان امروز بوده؛ حتی می توان گفت همه حرف هایی که درباره خودمان، کشورمان و دنیا هستی داشته و دارم در آنها آمده است. اما اگر بخواهید نکات بیشتری درباره مجموعه از دل به کاغذ بگویم؛ داستان های آن برخوردار از مضامینی مستقل هستند. اغلب آنها حاصل همکاری با نشریات ادبی مختلف و به درخواست آنان بوده است؛ مثلاً مرگ در کاسه سر داستانی است که در نخستین تعداده کتاب آدینه شاملو منتشر شد. خاطرم هست که شاملو به همراه چند نفر دیگر از اهالی ادبیات همانند سپانلو منزل ما میهمان بودند، درباره مجله اش صحبت کردیم و او هم هنگام خداحافظی گفت قصه ای برای مجله اش بنویسم.

میان داستان های مجموعه از دل به کاغذ چه نقطه اشتراکی دیده می شود؟

داستان های آن برخوردار از زمینه های اجتماعی هستند که با شیوه ای تخیلی و با نگاهی شاعرانه درباره دنیا پیرامون خلق شده اند؛ داستان هایی با موضوعات متنوع که تحت تأثیر فضای عمومی جامعه در سال های پس از انقلاب و جنگ شکل اجتماعی پررنگی پیدا نموده اند، از آنجایی که آنها را طی سال ها نوشته ام به تدریج دربردارنده نوعی از عرفان و خیالات مدرن و حتی تأملات فلسفی هم شده اند. به گمانم نویسنده همانند فردی است که در سماعی همیشگی می رقصد؛ یک پای او به روی زمین واقعیت و پای دیگرش بر هوای خیال و تخیلات است. از همین رو در زمان خلق داستان، همه چیز باید به زندگی، فرهنگ و مردم ما بازشود؛ نکته ای که در تألیف داستان های این مجموعه به آن توجه داشته ام. بگذارید شرح بیشتری بدهم. ما در شهرهای خودمان زاده شده و جزئی از اهالی کشورمان می شویم و در مرحله بعدی انسان دنیا شهر می شویم. آن وقت است که دیگر می توانیم به عقب بازگشته و درباره مردم و فرهنگ خودمان هم فکر کنیم؛ البته نباید فراموش کرد که درنهایت همه ما متعلق به یک سیاره هستیم. وقتی قلم به دست می گیریم باید بدانیم که قرار است در محضر دنیایان سخن بگوییم نه فقط در مقابل مردم فلان شهر یا کشور. از همین رو مسائل دنیای همانند برطرف تبعیض های نژادی، دغدغه های محیط زیست، مصایب پناهجویان و... باید پس زمینه فکری هر نویسنده پیشرویی باشد. یک نویسنده نمی تواند به معنای واقعی قدم به عرصه ادبیات بگذارد مگر آن که در جریان همه مسائل سیاسی و اجتماعی عمده دنیا باشد. باید فرهنگ خود و از سویی کلیت فرهنگ روز دنیا را بداند و حتی مطالعات تاریخی داشته باشد. مجموعه عواملی که به بعضی از آنها اشاره شد منجر به شکل گیری دنیا بینی نویسنده می شود که در نوشته های او منعکس است؛ البته این موارد شامل شاعران و اهالی هنر هم می شود. خود من، همه این شصت سالی که شعر و رمان می نویسم هیچ گاه نسبت به مسائل اجتماعی و اتفاقات سیاسی کشور بی تفاوت نبوده ام و هرگاه کاری از عهده ام بر می آمده انجام داده ام تا با رنج ها و شادی های دیگر هموطنانم همراه شوم. کوشیده ام به نام یک روشنفکر ایفای نقش کنم.

در اینجا روشنفکر به چه معنایی مدنظر شما است؟

روشنفکر کسی است که به کشور و دنیا خودش می اندیشد و تفکرات درونی اش را به شکل واقعی با دیگران درمیان می گذارد. این مسأله بویژه در مواجهه جامعه با سختی ها بیشتر خودنمایی می نماید؛ همانند شرایطی که ماه هاست شیوع کرونا پیش روی مردم گذاشته است. وقتی بحث این بیماری پیش آمد از خودم پرسیدم این مصیبت عظیم دنیای چه اثری بر زندگی مان می گذارد؟ آیا افسرده مان خواهد نمود یا به سوی مرگ پیش خواهد راند؟ سبب ناامیدی و افزودن به مسائلمان می شود؟ که البته همه اینها را در پی داشته، این بیماری حتی ممکن است سیستم سرمایه داری دنیا را تغییر بدهد. شاید به تعدیل جاه طلبی دنیاخواران هم بینجامد. کرونا از همان بدو امر تصویر دیگری از دنیا شتاب زده و انسان امروز به تصویر کشید، به ما یادآوری کرد که بهتر است با تأمل بیشتری به زندگی و پیرامونمان نگاه کنیم. این مصیبت دنیای افزون بر پیغامدهای منفی خود، نکات مهم بسیاری را به ما اعلام کرد. نویسنده یا شاعری که بی توجه به اینها بنویسد قادر به خلق اثر ماندگاری نخواهد بود؛ این مهم ترین تفاوت روشنفکر واقعی با نویسندگان و شاعرانی است که دغدغه ای در خود احساس نمی نمایند. هر یک از ما اهالی فرهنگ باید برای مملکت خود کوشش کنیم، البته باید بدانیم که حق نداریم مسائل را شخصی کنیم. این که می گویم حق نداریم مسائل را شخصی کنیم بابت پرهیز از منفعت طلبی است؛ وگرنه روشنفکر وقتی نسبت به وقایع اطراف خود احساس خطر می نماید یا حتی راهکاری به فکرش می رسد باید آن را در گفت وگو با دیگران مطرح کند تا از مجموعه صداها به یک صدای واحد اثرگذار برسیم. از همین رو نویسنده به آزادی اندیشه، بیان و قلم احتیاج دارد که اگر نباشد گفت وگوی میان ملت شکل درستی پیدا نمی نماید و در عوض مملو از استعاره ها و پیچیدگی های زبانی می شود. این عدم صراحت به ضرر همه تمام می شود.

تعریفی که شما از روشنفکر دارید متفاوت از تعریف رایج است، چه نزد خود اهالی هنر و ادبیات و چه حتی در میان مردم!

بگذارید به چندین دهه قبل بازگردم؛ تا پیش از دهه شصت من و دیگر اهالی فرهنگ گمان می کردیم روشنفکری تنها به معنای مخالفت با استبداد، استعمار و حتی حکومت حاکم است. بعدها متوجه شدیم این تنها بخشی از حقیقت است و نه همه آن. این در حالی است که روشنفکری از جهاتی به معنای نقد دائمی شرایط بشری برای آگاهی بخشی به مخاطبان است. روشنفکری با نقد آغاز می شود؛ البته نقد خردورزانه و به دور از احساسات. موضوع این نقد هم نباید تنها به یک طبقه یا جناح محدود شود و از همه مهم تر این که باید درنهایت نوشته شده و در اختیار مخاطبان قرار بگیرد.

مخاطبان این نقدهای خردورزانه چه طیفی خواهند بود؟

مخاطب این گفته ها و نوشته ها تقریباً در همه دنیا قشر تحصیلنموده میانه شهری هستند؛ اینها پیغام های دریافتی را ساده تر نموده و به طیف های دیگر می رسانند. این طور می شود که فکری برآمده از طبقه روشنفکر، در نهایت سراسر جامعه را دربر می گیرد. ما برخوردار از سه نوع روشنفکر هستیم، روشنفکر فلسفی که اینها مسائل اساسی هستی را مطرح می نمایند.اگر در مملکتی روشنفکر فلسفی وجود نداشته باشد، روشنفکر فرهنگی و سیاسی که دو نوع دیگر هستند پدید نمی آیند چراکه اینها بر پایه های پایدار تفکر فلسفی قدم می گذارند. اما روشنفکر سیاسی به مسائل قدرت می اندیشد که یا در برابر قدرت حاکم یا همراه با آن هست. روشنفکر فرهنگی هم که اصلاً در پی دستیابی به قدرت نیست چراکه خودش برخوردار از آن است؛ آن چنان که دهخدا و راهنمایی هرکدام یک قدرت بودند و احتیاجی به هیچ طیف و حکومتی نداشتند. اگر در مقطعی، کشوری برخوردار از روشنفکر فلسفی نبود می تواند از روشنفکران دنیای وام بگیرد.

ارائه این تعریف شما در حالی است که بعضی جوانان و قشر تحصیلنموده به نام روشنفکری بیش از همه درگیر ظواهر و پزهای آن چنانی شده اند! حتی میان اهالی هنر و ادبیات هم، آنهایی که خود را مدعی روشنفکری می دانند مرزی میان خود و مردم عادی کشیده اند. این تفاوت نگاه از کجاست؟

ما از ابتدای امر با این قبیل تعریف ها مشکل داشتیم، دستیابی به تعریف درست درباره مسائل مختلف اتفاقی است که طی گذشت زمان و تحت تأثیر تجارب اجتماعی حاصل می شود. در آغاز روشنفکری کوشش کردیم شکل مدرن آن را از دیگران وام بگیریم. بعد از مدتی دیدیم که متوجه بعضی قسمت ها نمی شویم؛ حتی بخش هایی را اصلاً ندیدیم که بخواهیم آنها را درک کنیم یا نه. همان طور که از سال 1300 به این سو شاهد راهیابی تئاتر، موسیقی، سینما، رمان و شعر نو به کشورمان بودیم، روشنفکری و البته نوگرایی هم از همان هنگام قدم به عرصه ادبیات و هنر گذاشتند.

ریشه این مسأله به کم تجربگی مان در مسائل نوین دنیای بازمی شود؟

بله و هنوز هم گمان می کنیم روشنفکر کسی است که بر بالای سکویی ایستاده و خطاب به مردم بیانات هوشمندانه ای سر می دهد. این تصور، اشتباه و چه بسا غیرانسانی است چراکه هیچ یک از ما حق نداریم تفکرات خودمان را به دیگران بقبولانیم! بخش عمده ای از این تفکر تا دهه شصت ادامه پیدا کرد؛ مدعیان روشنفکری خود را پیشرو می دانستند و معتقد بودند که مردم باید آنان را دنبال نمایند. طی این دهه ها از فراز و نشیب های تاریخی بسیاری عبور نموده ایم، بویژه در 20 سال اخیر که به لطف دسترسی به محصولات فرهنگی ارتباط بیشتری با دنیایان پیدانموده ایم و با شناخت دقیق تری از روشنفکری روبه رو شده ایم. متوجه شده ایم هر یک از ما در صندلی نویسنده، شاعر و هنرمند باید تنها به این فکر کنیم که کارمان را درست انجام بدهیم، بنابراین همان طور که می بینید روشنفکری جار زدنی نیست، عمل کردنی است.

نسل جوان با توجه به تغییراتی که معتقدید پشت سر گذاشته ایم و از سویی مواجهه آنان با تحولات دنیای تا چه مقدار پیروز به درک صحیح تری از مفاهیم این چنینی و عمل به آنها شده اند؟

ناامید نیستم، این جوانان راه خود را پیدا می نمایند. من به شخصه یک صد سال گذشته ادب و هنرمان را به دو دوره تقسیم می کنم، شصت سال نخست و چهل سال به جای مانده آن که تقریباً دهه های اخیر می شود. شصت سال نخست کار خود را از دوره مشروطه آغاز نموده و مشخصات فرهنگی خاص خود را دارد. نسلی که از قدیمی ترهایی همانند راهنمایی و جمال زاده آغاز می شود و تا شاملو و هم دوره ای های من را شامل می شود. اینها نسلی آرمان گرا و بیشتر پایبند فرهنگ ملی بودند! اغلب با زبانی تندوتیز سرستیز با پلیدی هایی همانند استبداد را داشتند. از دهه شصت به بعد نسل دیگری قدم به عرصه گذاشتند، گروهی که تکیه بیشتر آنها بر فرهنگ دنیای است، هم متون کهن را خوانده اند و هم به وسیله ترجمه با داشته های امروز آشنا هستند. شاید در مقایسه با نسل قبلی هنوز به آن سطح از درخششی که سراغ داریم، دست نیافته باشند اما اینها هم راه خود را پیدانموده و به پیروزیت دست پیدا می نمایند. هرچند که آن اوایل نه نسل گذشته، امروزی ها را قبول داشتند و نه اینها برای نسل قبل صندلیی قائل بودند.

البته جنگ میان نسل ها تنها به این دوگروهی که شما اشاره کردید، محدود نمی شود!

بله، تنها به این دو گروه محدود نمی شود. وقتی نویسندگان و هنرمندان هم دوره من آغاز به کارکردیم از سوی نسل پیش از خود نفی شدیم؛ ما را در مقایسه با خود کم سواد می خواندند که از جهاتی هم واقعاً قابل مقایسه با علامه هایی نظیر دهخدا یا راهنمایی نبودیم. نسل بعدی هم با چنین نگاهی از سوی ما روبه رو شدند. حالا این ما بودیم که دلمان می خواست خودمان را تافته جدا بافته بدانیم. البته از یک دوره ای انکار نسل پیشین در میان دهه های حاضر پررنگ تر شد، آن چنانکه حتی سیاستمداران هم به آن دامن زدند. هرچند که نسل حاضر به مرور متوجه شد که می تواند با بهره گیری از داشته های گذشتگان با فرهنگ دنیای همسو شود. به گمانم در شرایط فعلی آن فضای گل آلود صاف شده و می توان به آینده جوانانی امیدوار شد که می دانند باید در راستای کاری که در آن تسلط دارند بکوشند. دعوای نسل ها، یک دعوای زرگری بی فایده است. هنر و ادبیات بدون همراهی دیروز و امروز راهی پیش نمی برد. از همه مهم تر اینکه باید بدانیم هر نوشته ادبی یا مخلوق هنری ما در عرصه ای گسترده تر از کشور خودمان ممکن است شنیده و خوانده شود. با همراهی رسانه ها و تکنولوژی های ارتباطی دیگر نمی توانیم خودمان را محصور به زادگاه یا حتی کشورمان بدانیم. این مسأله بویژه در عرصه هنر و ادبیات با سرعت بیشتری پیش می رود. در چنین اوضاعی حتی دیگر ممیزی هم به آن مفهوم سابق بی معنا است و متأسف هستم که همچنان برقرار است. این شیوه مواجهه با کتاب امروزه هیچ کاربردی جز کاهش قابل توجه تعداد کتاب ها به 300 و 200 جلد ندارد. نمی دانم چرا هنوز هم بعضی سیاستمداران گمان می نمایند روشنفکر دشمن آنهاست؟ اهالی ادبیات و هنر عاشق سرزمین خود هستند، اگر هم نقدی دارند تنها در جهت بهبود شرایط جامعه است. اما اگر بازگردم به چند سؤال قبل، تأکید می کنم که در صندلی یک روشنفکر نباید پیش از نقد خودمان، دیگران را نقد کنیم و تصور نکنیم که معیار سنجش خوب و بد همه چیز شده ایم.

با این تفاسیر نگاهتان به اصرار بعضی مبنی بر اینکه برای شکل دهی به سلیقه عموم مردم باید از انتشار آثار نازل جلوگیری کرد، چیست؟

به هیچ وجه با این قبیل گفته ها که رمان یا آلبوم فلانی سطح پایین است و نباید اجازه انتشار پیدا کند، موافق نیستم. گاهی شنیده ام بعضی دوستان می گویند چرا کار من اجازه انتشار پیدا نمی نماید اما کارهای فلانی به راحتی منتشر می شود؟ کسی حق ندارد به بهانه شکل دادن به سلیقه مخاطبان، جلوی انتشار بعضی آثار را بگیرد. همه از حق برابر در انتشار کارهای خود برخوردار هستند؛ این مخاطبان هستند که باید انتخاب نمایند. نمی توان جای مردم تصمیم گرفت و این در حالی است که اغلب ما برای خودمان چنین حقی قائل می شویم. خب اگر معتقدیم فلان رمان، کار بی ارزشی است و نباید چاپ شود پس باید به آنالیز های کتاب هم حق بدهیم که بنابر سلیقه خود مانع انتشار آثار ما بشوند.

شما برای اهالی فرهنگ، بویژه در صندلی روشنفکر وظایفی قائل هستید؛ از نقد سازنده برای بهبود شرایط جامعه و دنیا گرفته تا موارد دیگر. این در مقایسه باعقیده بعضی نویسندگان که معتقد به چنین رسالتی نیستند در تضاد نیست؟

آن نویسنده یا هنرمندی که قائل به چنین رسالتی نیست هم حق دارد آن طور که می خواهد فکر کند. منتها نمی تواند انتظار استقبال مخاطبان از اثرش را داشته باشد یا بگوید چرا جامعه ادبی توجهی به آن نشان نداد! این قبیل آثار خواه ناخواه فراموش می شوند مگر آنکه برخوردار از دغدغه های ملی و دنیای باشند و همین جاست که یکی تبدیل به کیارستمی می شود و دیگری فلان فیلمسازی که حتی نامش به خاطر نمی ماند. خودبرترپنداری یا تصور اینکه من کار خودم را انجام می دهم و دیگران اهمیتی ندارند جایی در عرصه فرهنگ ندارد. این مهم ترین درسی است که کرونا برای انسان امروزی در پی داشت. کرونا ثابت کرد که باید خودبینی را کنار بگذاریم.

به رغم شرایط سخت فعلی نگاه امیدوارانه ای به آینده دارید! طی این گفت وگو به بهانه های مختلف حتی از نقش مثبت تلنگر کرونا صحبت کردید؛ این شیوه مواجهه تان با شرایط سخت از کجا نشأت گرفته؟

شاید بخشی از آن به مطالعات عرفانی ام از متون کهن ادبی بازشود که تقریباً بیشتر آثار مهم این حوزه کشورمان را خوانده ام. اما بخشی هم به خلق وخوی شخصی ام بازمی شود؛ شاید ژنتیکی باشد. نمی دانم. نگاه بعضی به زندگی، حتی در اوج مسائل هم همراه با مثبت اندیشی است. من هم اینگونه ام، هرچند که زندگی پرفرازونشیبی داشته ام و دوره های بسیار سختی را پشت سر گذاشته ام. بااین حال هرگز امیدم را از دست ندادم. به قول یکی از نویسندگان، انسان به علت برخورداری اش از قدرت مقابله با سختی هاست که انسان شده!

شما به بیماری کرونا مبتلا شدید؛ با چنین نگاهی به مقابله با آن برخاستید؟

تا اواسط ابتلا به بیماری نمی دانستم که کرونا گرفته ام. خیلی سخت هم مبتلا شدم، طی مدت کوتاهی بیش از 10 کیلو وزن کم کردم. راستش همان ابتدا، وقتی هنوز نمی دانستم چه بر سرم آمده گفتم حتماً دوباره گرفتار یکی از آن بیماری های سختی شده ام که گاه گریبانم را می گیرد. اما به خودم گفتم من هنوز کارهای نیمه تمام بسیاری دارم و بهبود پیدا کردم. هرچند که همسر و دخترم هم کوشش بسیاری کردند و از این بابت به آنها مدیون هستم.

استاد مجابی در آخر بگویید این روزها چه می کنید؟

مشغول نوشتن کتابی با نام شوخی های بدون مرز هستم که بعید می دانم اجازه انتشار پیدا کند. اجبارهای خانه نشینی این روزها تأثیر چندانی بر زندگی ام نداشته، کار من در خانه و در خلوت خودم هست. روزگارمان به شکلی شده که به همراهی بیشتر با یکدیگر احتیاج داریم. در این یک سالی که گرفتار کرونا شده ایم، با وجود تحریم ها و محدودیت های بسیار، سطح بهداشتی کشور در شرایط قابل قبولی حفظ شده است. دراین بین نمی توان منکر زحمات کادر درمان و کوشش متخصصان برای ساخت واکسن شد. بنابراین خود من به محض اعلام تزریق عمومی واکسن ایرانی حتماً استقبال خواهم کرد چراکه به جوانان این مرزوبوم اعتقاددارم. اصلاً در پی اینکه به فلان کشور اروپایی یا امریکایی بروم تا واکسن خارجی بزنم نیستم که اگر چنین کاری کنم به معنای بی اعتمادی ام به متخصصان خودمان است و آن وقت این همه عمر کوششی که برای اعتلای فرهنگمان به خرج داده ام، بی فایده خواهد بود. مردم ما همانند فولاد آب دیده هستند و از این روزگار سخت عبور خواهند کرد. این مردم جنگ را پشت سر گذاشته اند، مصیبت فعلی راهم پشت سر خواهند گذاشت. فرهنگ ما ایرانیان مبتنی بر مهربانی و مدارا است. امیدوارم با تکیه بر همین داشته ارزشمند بر سختی ها غلبه کنیم، برای بهبود شرایط کوشش کنیم و به انتظار فرارسیدن روزهای همراه با آسودگی بنشینیم.

برش

شعر منتشرنشده نوروزی جواد مجابی

صدسال به از این

طنین روییدن علف ها و گل ها را در این سرزمین/سر بر کردن درختان را از هسته های زیرخاک/شکفتن غنچه ها و خوشگواری میوه ها را/این بامداد، در جانم حس می کنم/خاک میهنم شده ام./مرد وزن روی شانه های من/شادی ها و رنج هاشان را/ از دهان مرگ بازمی ستانند/تا به دستان زندگی ارزانی دارند/بچه ها، گرگم به هوایی هفت هزارساله را/در کوچه رگ ها و دهلیز قصه ها/پرطراوت از سرمی گیرند/فرزندانم از سده ای دیگر به دیدن آمده اند/بااینکه ناتوان و خسته اند/از هجوم آن هولناک شوم فراگیر/بازمی آزمایند درهر نفس/عشق و خردورزی را هنوز/کهکشانی نهانی در گریبان آرزو دارند/که وطن را از سیاهچاله ای چنین دور می دارد/رخسار باده نوشان سرانداز را بنگر!/ما از فتح هستی می آییم/بار دیگر مهر و مدارا، ایران را/طربناکی مغانه خواهد بخشید

namasho.com: نماشو: آگهی رایگان، رپورتاژ خبری، طراحی سایت، سئو و بهینه سازی وبسایت

picosho.ir: پیکوشو: مجله عکس و گرافیک