سلطه آتش جهل بر کشاورزی و طبیعت - مجله سلو بلاگ

کشت دوم برنج به 2 شکل انجام می گردد. یکی کشت دوم است که فرایند کشت و زرع در آن به طور کامل از ابتدا انجام می گردد و دیگری هم دونوج یا چین دوم است که بدون کشت شالی های جدید، با آبیاری و پرورش دوباره ساقه های باقیمانده برنج در زمین انجام می گردد. از حدود 210 هزار هکتار زمین کشاورزی زیر کشت رفته برای فراوری برنج در مازندران، حدود 70 هزار هکتار زیر کشت دوم می رود. در کشت دوم روال بر این است که زمین کشاورزی باید به حالت اولیه برگردد. لازمه این کار هم پاک کردن زمین از ساقه های باقیمانده برنج است.

سال ها پیش و زمانی که هنوز برداشت برنج با دست و داس انجام می شد، بخش مهمی از ساقه ها تراشیده می شد و بقایای زیادی در زمین باقی نمی ماند. با ورود کمباین ها به زمین های کشاورزی برای برداشت، این فرایند تسریع شد. بعضی کمباین های قدیمی ساقه برنج را نیز جداگانه دسته بندی می کردند و دانه های شالی نیز در کیسه ها جمع می شد، اما کمباین های امروزی فقط خوشه های برنج را از ساقه جدا می نمایند و ساقه نیز در زمین می ماند.

• میانبر خطرناک

کشاورزانی که قصد انجام کشت دوم را دارند، بلافاصله پس از برداشت باید با توجه به محدودیت زمانی و به دلیل این که در نهایت تا انتها دهه دوم مرداد زمین زیر کشت دوم برود، شالیزار خود را برای آن آماده نمایند. وجود ساقه های برنج برای این عملیات مزاحمت ایجاد می نماید که برای حذف آن 2 راه حل وجود دارد؛ یکی برداشت ساقه ها که هزینه و زمان احتیاج دارد و عرضه آن نیز به دلیل نبود صنایع وابسته برای کشاورز مشکل است.

راه دیگر هم سوزاندن کاه و کلش باقیمانده در زمین است که هم هزینه مالی برای کشاورز ندارد و هم این که به سرعت انجام می گردد. بسیاری از کشاورزان مازندرانی به ویژه در مناطق مرکزی و دشت هراز، راه دوم را انتخاب می نمایند. همین موضوع سبب شده برای بسیاری از ساکنان شهرستان های بابل، آمل، فریدونکنار و بابلسر علاوه بر تحمل گرمای زیاد و شرجی بالا، هوای مرداد هم طی سال های اخیر دودآلود باشد؛ دودی که گاهی حتی شعاع دید را نیز به شکل محسوسی کاهش می دهد و نفس کشیدن را نه فقط برای بیماران مبتلا به مسائل تنفسی و ریوی، بلکه برای افراد عادی هم سخت می نماید.

• زندگی در دود

یکی از شهروندان ساکن آمل در این باره به خبرنگاران گفت: چند سال است که شدت این آلودگی هوا بیشتر شده است و کشاورزان نیز به هشدارها توجهی نمی نمایند. وضعیت هوا در آمل، بابل و مناطق اطراف در بعضی روزها از نظر آلودگی کمتر از شهرهای آلوده ایران نیست. با این تفاوت که اینجا آلودگی توسط کشاورزان برای انجام کشت دوم ایجاد می گردد. رحمت رفیع نژاد اضافه نمود: شدت آلودگی در بعضی روزها آنقدر زیاد می گردد که لباس هایمان بوی دود می گیرد و چشم هایمان می سوزد. انتظار ما این است که مسئولان با کشاورزان برخورد نمایند و راهی برای مقابله با این وضعیت بیابند. این اقدام کشاورزان برای شهروندان مزاحمت هایی ایجاد می نماید و سلامت افراد حساس، بیماران و بچه ها را به خطر می اندازد.

مهدی کشاورزیان رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان آمل نیز به همین موضوع اشاره نمود و گفت: متاسفانه بعضی کشاورزان به دلیل آتش زدن کاه برای انجام کشت دوم هوای شهر را آلوده نموده اند، تا حدی که در بعضی روزها شعاع دید کم می گردد. ضمن این که این وضعیت برای افراد مبتلا به بیماری های تنفسی هم خطرناک است. علاوه بر مزاحمت هایی که این اقدام کشاورزان ایجاد می نماید، بر حاصلخیزی خاک هم تاثیر منفی دارد.

مدیر اداره جهاد کشاورزی شهرستان آمل با بیان این که آتش زدن مزارع برای کشت دوم باروری و حاصلخیزی خاک را کم می نماید، اظهار کرد: زمین شالیزاری به ماده آلی خاک احتیاج دارد و آتش زدن کاه و کلش باعث می گردد خاک اصطلاحا مرده گردد. حسن اسلامی به متوازن نبودن رشد صنعت وابسته به کشاورزی در مازندران اشاره نمود و اضافه نمود: متاسفانه صنایع تبدیلی همزمان با میزان فراوری رشد نکرد؛ در حالی که می توانستیم از این کاه ها که در آتش می سوزند و استفاده ای هم از آنها نمی گردد، بهره های مالی فراوانی بگیریم.

• سرمایه هایی که دود می شوند

کارشناسان می گویند کاه حاصل از برنج و گندم و حتی باقیمانده ساقه های بعضی محصولات مانند نیشکر که همه در مازندران کشت گسترده ای دارند، می توانند مواد اولیه مناسبی برای فراوری انواع محصولات سازگار با محیط زیست باشند. به گفته کارآفرین برگزیده کشور همین کاه هایی که در آتش می سوزند با توجه به خاصیت سلولزی می توانند در صنعت فراوری بلوک های ساختمانی، سقف کاذب و بسیاری از محصولات مشابه دیگر به کار گرفته شوند.

دکتر علی اصغر جهانگیری به اهمیت این مواد اولیه در فراوری مصنوعات چوبی و همچنین صنعت کاغذ اشاره نمود و گفت: امروز در جهان از کاه به عنوان ماده اولیه کارخانه های فراوری کاغذ و تخته های فشرده استفاده می گردد، اما در مازندران هر سال صدها هزار تن کاه می سوزد یا این که بدون استفاده رها می گردد. میزان فراوری خمیر کاغذ 3 کارخانه بزرگ کاغذ در کشور سالانه حدود 125 هزار تن است که این خمیر را در حال حاضر از چوب و کاغذ باطله فراوری می نمایند.

طبق این آمارها با استفاده از حدود 30 درصد کاه های موجود در زمین های کشاورزی کشور می توان دست کم 600 هزار تن خمیر کاغذ فراوری کرد. با توجه به شرایط خاص مالی و بحرانی که در زمینه تامین کاغذ ایجاد شده، اهمیت آن بیشتر به چشم می آید. با این حال دود ناشی از آتش زدن این سرمایه ها کماکان در آسمان مناطق زیادی از مازندران به چشم می خورد و ادامه این وضعیت نیز سبب شده که سال جاری اداره کل حفاظت محیط زیست با جدیت بیشتری در این زمینه ورود کند.

• اعمال قانون برای متخلفان

مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران اعلام کرد: آتش زدن کاه و کلش علاوه بر وارد کردن خسارات جبران ناپذیر به خاک، از نظر قانون هم تخلف بوده و مجازات آن در ماده 688 قانون مجازات اسلامی تعیین شده است. حسینعلی ابراهیمی کارنامی گفت: قانون گذار در ماده 36 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند دستگاه هایی که باید در این زمینه آنالیز، پیگیری و برخورد نمایند را تعیین نموده است. طبق این قانون رسیدگی به این بخش وظیفه همکاران ما در سازمان جهاد کشاورزی است. وی ادامه داد: متاسفانه سال ها بود که توجهی به این موضوع نمی شد. با این حال با توجه به این که سازمان حفاظت محیط زیست ناظر عالی اجرای قانون مدیریت پسماند است، از 2 سال پیش به این پرونده ورود کردیم و از جهاد کشاورزی گزارش خواستیم.

ابراهیمی کارنامی با اشاره به بعضی انتقادها از سازمان حفاظت محیط زیست درباره بی توجهی به این موضوع اظهار کرد: این که گفته شده پرونده ای تشکیل ندادیم درست نیست. پارسال تعداد زیادی پرونده به مراجع قضایی ارجاع شد و سال جاری نیز همکاران ما در شهرستان های مختلف در حال برخورد با متخلفان هستند. این مسئول بر افزایش اطلاع رسانی در خصوص پیامدهای زیست محیطی این اقدام کشاورزان تاکید نمود و اضافه نمود: احتیاج بود که اطلاع رسانی کنیم و بین بخش های مختلف هماهنگی به وجود بیاوریم. شیوه نامه ای تهیه کردیم و از فرمانداران خواستیم به طور جدی پای کار بیایند. فرمانداران هم با حضور نمایندگان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست، بهداشت و بخشداری ها جلسه تشکیل دادند. تاکید شد که در تمام شهرستان ها هم در خصوص زیان های این عمل اطلاع رسانی به صورت گسترده انجام و هم مجازات هایی که قانونگذار در نظر گرفته گوشزد و یادآوری گردد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران اظهار کرد: با این که مسئولیت این پیگیری و برخورد با سازمان جهاد کشاورزی است، اما به دلیل گستردگی کار، به صورت تیمی در شهرستان هایی که وضعیت حادتری دارند، گروه های گشت و پایش تشکیل شده است. ادارات حفاظت محیط زیست علاوه بر مشارکت با سایر نهادها، به صورت مستقل گشت های ویژه ای در مناطقی که وضعیت بحرانی دارند، اعزام می نماید و تاکنون هم پرونده های زیادی تشکیل شده است.

• دستگیری متخلفان

به نظر می رسد که سال جاری عزمی جدی تر برای برخورد با این تخلف قانونی و زیست محیطی در مازندران وجود دارد. نتیجه گفته های مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران را می توان در آمارهای ارائه شده از سوی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان دید. به گفته مسلم آهنگری تاکنون بیش از 40 پرونده در خصوص آتش زدن کاه و کلش مزارع در مازندران تشکیل شده و متخلفان به مراجع قضایی معرفی شده اند.

وی از شناسایی و معرفی بعضی از کشاورزان متخلف در شهرستان های آمل، فریدونکنار، محمودآباد و ساری اطلاع داد و گفت: 8 نفر در فریدونکنار، 10 نفر در محمودآباد، 17 نفر در آمل و چندین نفر هم در ساری به دلیل آتش زدن مزارع خود شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شدند. با توجه به این که بارها به کشاورزان در خصوص این موضوع اطلاع رسانی و هشدار داده شده بود، باز هم به آن بی توجهی کردند و باید اعمال قانون گردد.

• دود کاستی ها

در بسیاری از کشورهای کشت نماینده برنج از جمله در شرق آسیا برای یاری به باروری زمین، پس از کشت با کشت تناوبی و زیر کشت بردن بعضی علوفه، بدون این که علوفه را برداشت نمایند، زمین را شخم می زنند تا علوفه کشت شده در زمین به کود تبدیل گردد. کاه نیز به عنوان یک کود آلی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد و به باروری زمین یاری کند، اما نبود صنایع بهره بردار و وابسته، نداشتن تجهیزات مناسب برای جمع آوری و بسته بندی کاه از زمین های کشاورزی و بی توجهی کشاورزان به قانون و البته احتیاج کشاورزان به آورده مالی کشت دوم برنج سبب شده که کاه و کلش موجود در مزارع به آتش کمبود امکانات و البته ناآگاهی سپرده گردد.

پریها: مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.