قلبی که بیمار متولد می شود - مجله سلو بلاگ

نویسنده: پونه ترابی

در توصیف این عضو بدن باید گفت: یکی از کوچک ترین اما شاید مهم ترین اعضای بدن هر انسان است. کافی است تپش هایش در یک صدم ثانیه شنیده نشود تا ناگهان همه اجزای دیگر بدن از او پیروی کنند و دست از کار کردن بکشند. به همین دلیل شنیده شدن تپش های منظم قلب از هر صدای دیگری گوش نوازتر است به خصوص اگر صاحب این صدا قلب نوزاد کوچکی باشد که تازه چشم به این دنیای بزرگ گشوده و قلب کوچکش در شرایط عادی هم طاقت این همه هیجان را ندارد. چه برسد به اینکه بیمار هم باشد. دیدن نوزادان کوچک، در دستگاه، صحنه تلخی است؛ مخصوصاً اگر نوزاد دچار بیماری مادرزادی قلبی باشد. بیماری های مادرزادی قلبی معمولاً کم اتفاق می افتد اما از آن دسته از بیماری هایی است که اگر اتفاق بیفتد، نگرانی های زیادی را در پی خواهد داشت. در ادامه گفت وگوی خبرنگار بهداشت زنان با دکتر حجت مرتضائیان ، فوق تخصص قلب بچه ها، عضو هیئت علمی مرکز قلب و عروق شهید رجایی و عضو هیأت مدیره انجمن قلب بچه ها را در مورد بیماری های قلبی مادرزادی بخوانید.

بیماری های مادرزادی قلب چیست؟

این فوق تخصص قلب در ابتدا در تعریف بیماری های قلبی می گوید: بیماری های مادرزادی یا سرشتی قلبی، گروهی از عواقب قلبی هستند که از دوره جنینی و در هنگام رشد جنین در رحم مادر ایجاد می شوند و تا سرانجام عمر همراه فرد هستند. این بیماری ها به دو گروه سیانوتیک یا بیماری های کبودی دهنده و بیماری های غیر سیانوتیک یا غیر کبودی دهنده تقسیم می شوند.

بنا به گفته این فوق تخصص قلب بچه ها، بیماری های کبودی دهنده بیماری هایی هستند که طی آن کودک پس از تولد دچار کبودی در مخاط ها، انگشتان و... می شود؛ البته همه کبودی ها به علت بیماری قلبی نیست. بیماری های غیر کبودی دهنده به بیماری هایی گفته می شود که دارای سایر علائم مانند صداهای غیر طبیعی قلبی، نارسایی قلبی و ریوی و تأخیر رشد و... هستند. این پزشک با تاکید بر اینکه بیشتر بیماری های مادرزادی قلبی در سنین کودکی شناخته و درمان می شوند، اظهار می کند: همین امر باعث می شود بچه ها پس از انجام درمان های پیچیده جراحی قلب به مرحله بلوغ برسند. البته موارد زیادی از این بچه ها، بعد از رسیدن به دوران بالغ شدن، نیاز دوباره به درمان و جراحی پیدا می کنند.

علل ابتلا به بیماری های قلبی مادرزادی چیست؟

حدود یک نفر در هر 100 تولد زنده بیماری مادرزادی قلبی دارند به گفته عضو هیأت مدیره انجمن قلب بچه ها، تا به امروز علت مشخصی برای ابتلای بچه ها به بیماری های مادرزادی قلبی کشف نشده و علت اصلی ابتلای بچه ها به بیماری های مادرزادی قلبی ناشناخته است.

البته تعدادی از عوامل ژنتیکی، ارثی، محیطی و... در ابتلا بچه ها به بیماری های مادرزادی قلبی تأثیر دارند اما این عوامل، کمتر از نیمی از علل ابتلا به بیماری های مادرزادی قلبی هستند. همچنین اختلالات کروموزومی، تماس مادر در سه ماه اول بارداری با آسیب های محیطی مانند استفاده از داروها، سموم و عوامل توکسیک و سموم محیطی مانند آلودگی، اشعه ها و سایر عوامل زیانبار می تواند آسیب های جدی به جنین کوچک در حال رشد در رحم مادر وارد کند و باعث ابتلای آن به انواع مختلف بیماری از جمله بیماری های قلبی شود.

آیا می توان از ابتلا به بیماری های مادرزادی قلبی جلوگیری کرد؟

عوامل ناشناخته ابتلا به بیماری های قلبی موضوع دیگری است که دکتر مرتضائیان درباره آن می گوید: انتظار می رود در آینده با پیشرفت علم و تکنولوژی قادر به شناخت بهتر عوامل ناشناخته که باعث بروز بیماری های قلبی در جنین و نوزادان می شود باشیم. البته در حال حاضر امکاناتی که در اختیار متخصصین این رشته وجود دارد، این امکان را می دهد که جنین در هفته های 16 تا 18 بارداری از نظر ابتلا به بیماری های قلبی به دقت بررسی شود. اما چالش تشخیص زود هنگام و درمان جنین های مبتلا به بیماری های قلبی همچنان یکی از بحث های متداول متخصصین این رشته است که امید می رود در آینده پاسخ و راه چاره مناسبی برای آن پیدا شود.

بیماری های قلبی چگونه تشخیص داده می شوند؟

عضو هیأت مدیره انجمن قلب بچه ها در مورد علائم ابتلا به بیماری های قلبی هم اینگونه توضیح می دهد: گاهی اوقات ممکن است در دوران بارداری، هیچ گونه نشانه ای مبنی بر بیمار بودن قلب جنین پیدا نشد و تنها یافته ای که در دوران جنینی امکان تشخیص زودرس را می دهد، انجام اکوکاردیوگرافی یا بررسی بی نظمی های قلب جنین است. اما پس از تولد نوزاد معاینه کودک از طریق راه های ساده و کم هزینه ای مانند تهیه نوار قلب، اکوکاردیو گرافی و انجام روش های دقیق تر مانند آنژیوگرافی انجام می گیرد.

این فوق تخصص قلب بچه ها به این پرسش که راه های تشخیص بیماری های قلبی در نوزادان و بچه ها چیست، می گوید: روش های تشخیص بیماری های قلبی، ساده، کم هزینه و غیر تهاجمی هستند که در هفته های 16 تا 18 بارداری و همینطور بعد از تولد نوزاد قابل انجام است. ساده ترین و متداول ترین روش تشخیصی این گروه از بیماری ها، اکو کاردیوگرافی است که در حال حاضر در همه مراکز، حتی مراکزی که در شهرستان های مختلف کشور قرار دارند، دسترسی به این امکانات امکان پذیر است. علائم بیماری های قلبی در نوزادان نامحسوس است. بنابراین توصیه می شود نوزاد حتماً در بدو تولد و هر چند وقت یک بار تحت معاینه متخصص قرار بگیرد. البته در اغلب زایشگاه ها و بیمارستان ها قبل از ترخیص، تمام نوزادان از طریق پزشک ویزیت می شوند.

اکو کاردیوگرافی چیست؟

اکو کاردیوگرافی روشی غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، ساختمان داخلی قلب به تصویر کشیده می شود و در حقیقت به نام استاندارد تشخیص بیماری های قلبی تلقی می شود.

تغذیه نوزادان مبتلا به بیماری های قلبی

به علت آنکه همیشه رابطه مشخص و مستقیمی بین بیماری قلبی مادرزادی، سوء تغذیه و تاخیر در رشد نوزاد وجود دارد، تغذیه این نوزادان اهمیت ویژه ای دارد.

دکتر مرتضائیان در این مورد می گوید: تغذیه بچه ها و نوزادان مبتلا به بیماری های قلبی باید با رژیم پر کالری و تحت نظارت متخصص بچه ها و تغذیه انجام شود تا کودک دچار سوء تغذیه نشود.

والدین نگران نباشند

دکتر مرتضائیان درباره امکان تشخیص بیشتر بیماری های قلبی مادرزادی در دوره جنینی می گوید:

امروز با همکاری یک تیم تخصصی که متشکل از متخصصین قلب بچه ها، جراحان قلب بچه ها، بیهوشی بچه ها، پرسنل ورزیده اتاق عمل های جراحی قلب، متخصصین مراقبت های ویژه قلبی و پرستارهای مقیم در بخش های مراقبت های ویژه قلبی است می توان درمان بسیاری از بیماری های پیچیده قلبی را با موفقیت به انجام رساند. خوشبختانه امروزه بسیاری از این بیماران به روش های مداخله ای غیر جراحی که از جمله روش های نوین درمان بیماران است به صورت کامل درمان می شوند و این امکان در ایران و با تلاش متخصصین این رشته در دسترس عموم بیماران است.

منبع مقاله :

نشریه بهداشت زنان، شماره 48

منبع: راسخون