کبوترخانه های میاندوآب، بناهایی شاخص اما عجیب - مجله سلو بلاگ

تا به امروز در سطح استان پنج کبوترخانه شناسایی شده و اقدامات لازم در زمینه ثبت در فهرست آثار ملی کشور صورت گرفته است، از این میان یک مورد به نام کبوترخانه سردار(حسینعلی خان افشار) در تکاب و چهار بنا در میاندوآب و در روستاهای تقی­ آباد، قره ­سقال و اوچ­ تپه­ قلعه­ واقع شده که مصالح آنها خشت، آجر و کاه گل بوده و به صورت چهارگوش و دوقلو ساخته شده است و قدمت آنها به دوره قاجاریه تا پهلوی می رسد.

اصولاً کبوترخانه ها به لحاظ معماری بناهایی شاخص اما عجیب هستند چرا که آنها با هدف لانه گزینی کبوترها به شیوه ای که صندلی و گنجایش هزاران کبوتر را داشته باشد، طراحی شده اند.

علاوه بر این جمع آوری کود ناشی از فضولات آنها امری است که بر معماری و شیوه ساخت آنها تاثیر گذار بوده است، منظور از ساختن، اغلب این کبوترخانه ها نیز استفاده از فضله کبوتر برای کود دادن به صیفی­ جات و تاکستان ها بوده است.

به نظر می رسد در میاندوآب و شهرهای اطراف به لحاظ شرایط مساعد زیست محیطی، وجود دشت های هموار و قابل کشت و به تبع آن کشاورزی نسبتا گسترده، احتیاج به کود همیشه احساس می شده و تعداد کبوترخانه ها نیز بیشتر از این نوع بوده است که در اثر مرور زمان تخریب شده و از بین رفته اند.

به لحاظ گونه­ شناسی کبوترخانه های شناسایی شده میاندوآب و کبوترخانه حسینعلی خان افشار تکاب، جزء کبوترخانه های چهار کنج بوده و هر چهار کبوترخانه مطالعه شده دارای پلان مستطیلی هستند، تنها یک مورد از آنها به صورت دوقلو و مشابه و یک مورد هم به صورت دو طبقه ساخته شده است و بیشتر آنها دارای مصالح خشتی و کاه گلی هستند.

امروزه از این کبوترخانه ها به ندرت دیده می گردد زیرا که اغلب آنها از بین رفته اند که از جمله علل مختلفی که در ویرانی این بناها می توان برشمرد عبارت از انتقال مالکیت پی در پی، گسترش شهرها و روستاها و سر و صدای زیاد که باعث مهاجرت کبوترها شده، بالا رفتن ارزش زمین و در نتیجه تخریب و تبدیل این بناها به مسکونی، تیراندازی و دام­ گذاری، تغییر الگوی کشت و غیره هستند.

افزون بر این، به حرکت درآمدن چرخ های عظیم ماشین و صنعت سبب شد تا بسیاری از پدیده های سنتی به حاشیه رانده گردد و با پیشرفت دانش کشاورزی به تدریج منابع جدیدی از کودهای شیمیایی شناسایی شده و در این میان کبوترخانه­ ها و کود حاصل از آنها رقبای نوظهور یافته و استفاده از آنها به تدریج رو به افول نهاد.

با این وجود این بناها به مثابه یکی از آثار تاریخی مرتبط با میراث کشاورزی دارای اهمیت فراوانی هستند، در مقیاس ملی، این کبوترهانه ­ها، گوشه هایی از فرهنگ غنی و برگ هایی ارزشمند از هوشمندی و درک بالای کشاورزان و معماران ایرانی در استفاده بهینه از منابع موجود گیاهی، حیوانی و ایجاد و ارائه مکانی در بهره برداری این چنین زیرکانه و احترام آمیز از طبیعت بوده و از این رو شایسته توجه، حفاظت و بازسازی هستند.

علاوه بر این اکوتوریسم (طبیعت­ گردی) که بخش مهم و شایان توجهی از صنعت عظیم و رو به گسترش گردشگری به شمار می آید و منافع مادی آن نیز قابل توجه است به نمونه های بکر و اصیل وابسته است که کبوترخانه ها نیز از آن جمله اند.

احیا و بازسازی کبوترخانه ها در درجه اول و برنامه ریزی به منظور راه اندازی تورهای تفریحی و ملاقات از این بناها از جمله مواردی است که می تواند زمینه را برای پیشرفت صنعت گردشگری در منطقه فراهم آورد و علاوه بر توجه به نبوغ گذشتگان این مرز و بوم به طور مستقیم و غیرمستقیم زمینه برای ایجاد اشتغال بخشی از جمعیت جوان و جویای کار فراهم گردد.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا