آشنایی با آنتی بادی و انواع آن - مجله سلو بلاگ

سیستم ایمنی و زیر شاخه های آن

وظیفه اساسی سیستم ایمنی، دفاع علیه عفونت یا هر عامل خارجی است.سیستم ایمنی به دو بخش تقسیم می شوند

• ذاتی یا غیر اختصاصی
• اکتسابی یا اختصاصی

ایمنی ذاتی (غیر اختصاصی)

ایمنی ذاتی شامل پوست، مخاط (مخاط دستگاه گوارشی مانند روده و معده) و برخی پروتئین های ترشحی مثل کمپلمان (پروتئین های تنظیمی ایمنی) و سلول های بیگانه خوار (فاگوسیتوز) است.

ایمنی اکتسابی (اختصاصی)

سیستم ایمنی اختصاصی شامل دو بخش :1. هومورال (که در آن سلول های لنفوسیت B که ترشح آنتی بادی یا ایمنوگلبولین می کنند) و 2.سلولی (که در آن سلول های لنفوسیت T باعث عمل لیز که همان ایجاد منفذ در غشای سلول است، می شوند.)

آنتی بادی

آنتی بادی ها پایه اصلی سیستم ایمنی بدن انسان هستند که ما را در مقابل بیماری ها محافظت می کنند. ایمنوگلبولین یا آنتی بادی ها درواقع همان اسلحه سلول های ایمنی لنفوسیت B هستند که قادر به تشخیص آنتی ژن ها بوده و به طور اختصاصی با آنتی ژن واکنش می دهند و در سرم و مایع بافتی همه پستانداران وجود دارند. آن ها از جنس پروتئین و قند هستند که ما در بیولوژی آن ها را به نام گلیکو پروتئین می شناسیم. یکی از راه های شناسایی بیماری، بررسی میزان آنتی بادی افراد با آزمایش های خونی است. اگر سطح آنتی بادی در بدن بیشتر از حد مجاز باشد احتمال می رود که سیستم ایمنی فرد در حال مقابله با بیماری است و نوع بیماری فرد با آزمایش های اختصاصی دیگر پس از این مرحله شناسایی می شود.

انواع آنتی بادی ها

آنتی بادی ها را به انواع مختلفی تقسیم می کنند:

• IgG : در 70 - 75 درصد از دفاع بدن در مقابل بیماری ها تولید می شوند
• IgM : در10٪ از دفاع بدن در مقابل بیماری ها تولید می شوند
• IgA: درصد آن ها در دفاع از بدن ما اندک بوده و در ترشحات بدن (بزاق و ترشحات موکوسی یا همان ترشحات دستگاه گوارش بدن) وجود دارند.
• IgD: در کمتر از 1٪ از دفاع بدن در مقابل بیماری ها تولید می شوند و نقش آن ها مشخص نیست و احتمال داده می شود که در رشد سلول های ایمنی لنفوسیت نقش داشته باشند.
• IgE: درصد آن ها در دفاع بدن در مقابل بیماری ها اندک است و در بیماری های حساسیتی (حساسیت های نوع یک) زیاد می شوند و در سطح سلول های گلوبول سفید (بازوفیل ها) اضافه می شوند.

آنتی بادی مونوکلونال

آنتی بادی ها برحسب اینکه توسط یک یا چند نوع پلاسماسل تولید شده باشند به دو دسته 1.مونوکلونال و 2.پلی کولونال تقسیم می شوند. آنتی بادی های مونوکلونال ، آنتی بادی هایی هستند که توسط یک نوع پلاسماسل تولید می شوند اما آنتی بادی های پلی کولونال آنتی بادی هایی هستند که توسط چند نوع پلاسماسل تولید می شوند یا به عبارتی از کنار هم قرار دریافت چند نوع آنتی بادی های مونوکلونال ایجاد می شوند.

تولید آنتی بادی

همانطور که گفته شد، خواستگاه ایمنوگلبولین ها یا همان آنتی بادی ها سلول های لنفوسیت B هستند اما آن ها به طور مستقیم از این سلول ها تولید نمی شوند. پس از ورود آنتی بادی یا هر عامل خارجی لنفوسیت B با آن ها برخورد کرده و تبدیل به سلولی دیگر به نام پلاسماسل و سلول های خاطره می شود. پلاسماسل ها هستند که آنتی بادی یا ایمنوگلبولین ها را تولید می کنند و سلول های خاطره نیز سبب می شوند که در برخورد دوباره با همان آنتی ژن پاسخ سلول سریع تر و با شدت بیشتر (یعنی تولید آنتی بادی یا ایمنوگلبولین بیشتر) اتفاق بیافتد.

تاثیر آنتی بادی ها

آنتی بادی ها یا ایمنوگلبولین ها علاوه بر اینکه به آنتی ژن ها (یا عوامل خارجی) می چسبند و باعث خنثی سازی آن ها می شوند یعنی باعث جلوگیری از اتصال آنتی ژن به سلول های بدن می شوند، سبب تحریک سلول های فاگوسیتوزکننده (بیگانه خوار) برای از بین بردن این عوامل خارجی نیز خواهند شد. تاثیر دیگر آن ها کمک به لنفوسیت های T در جریان ایمنی سلولی است.

تفاوت آنتی بادی و آنتی ژن

آنتی بادی همانطور که گفته شد اسلحه سیستم ایمنی است و به عنوان عامل داخلی بدن شناخته می شود یعنی بدن نسبت به آن پاسخ ایمنی تولید نمی کنند (در صورت بیگانه شناخته شدن آنتی بادی فرد دارای بیماری خود ایمنی است). جنس آنتی بادی فقط گلیکوپروتئین است که توسط سلول های لنفوسیت B تولید می شود.

از طرف دیگر آنتی ژن ها عامل خارجی هستند که پس از ورود به بدن می توانند پاسخ ایمنی را ایجاد کنند ، برعکس آنتی بادی ها که عوامل داخلی بدن به حساب می آیند و پاسخ ایمنی علیه آن ها باعث بروز بیماری در بدن فرد می شود. جنس آنتی ژن ها می تواند پروتئین یا قند یا حتی لیپید باشد و برعکس آنتی بادی ها که حتما گلیکوپروتئین اند دارای انواع مختلفی هستند.

آنتی بادی ها در سطح سلول های خودی قرار می گیرند که عامل کد کننده آن ها یعنی عامل سازنده آن ها دی ان ای خود فرد است، اما عامل کد کننده و سازنده آنتی ژن ها باکتری ها یا ویروس ها هستند که باعث تفاوت در شکل آن ها می شود و این یک عامل تشخیص آنتی ژن از آنتی بادی توسط سلول های ایمنی است.

علایم کمبود آنتی بادی درایمنی بدن انسان

یکی از شایع ترین نشانه های ابتلا به کمبود ایمنی، داشتن عفونت های مکرر و نیز درمان طولانی تر یا سخت تر عفونت های فردی با سیستم ایمنی طبیعی است. همچنین ابتلا به عفونت های ساده ای که در افراد دارای آنتی بادی کافی ابتلا به آن ها صورت نمی گیرد.

علائم و نشانه ها بسته به نوع اختلال ابتلا به کمبود ایمنی و همچنین در افراد مختلف، متفاوت است.

علائم و نشانه های ابتلا به کمبود ایمنی اولیه

• عفونت ریه مکرر و مداوم، برونشیت، عفونت های سینوسی، عفونت گوش، مننژیت یا عفونت های پوست
• التهاب و عفونت ارگان های داخلی
• اختلالات خون مانند تعداد کم پلاکت ها یا کم خونی
• مسائل گوارشی مانند از دست دادن اشتها، حالت تهوع و اسهال
• تاخیر رشد و نمو ارگان های بدن
• اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع 1

اگر شما یا فرزندتان عفونت های مکرر و شدیدی دارید که به درمان ها پاسخ نمی دهند یا دیر پاسخ می دهند، با پزشک خود صحبت کنید. تشخیص زودهنگام و درمان کمبود های اولیه ایمنی می تواند از عفونت هایی که تأثیر دراز مدت دارند، جلوگیری کند.

دلایل کمبود آنتی بادی

بسکمک از اختلالات نقص ایمنی اولیه به ارث برده می شوند یا به عبارتی از یک یا هر دو والد منتقل می شود. مسائل در کد ژنتیکی (DNA) که به عنوان یک طرح برای تولید سلول های بدن عمل می کند، باعث بسکمک از نقص های سیستم ایمنی بدن می شود. بیش از 300 نوع از اختلالات ابتلا به کمبود ایمنی وجود دارد و محققان هنوز به شناسایی بیشتری از آن ها امیدوارند. آن ها می توانند به شش گروه بر اساس بخشی از سیستم ایمنی بدن که تحت تاثیر قرار می گیرد، طبقه بندی شوند:

• کمبود سلول B (و در نتیجه آنتی بادی)
• کمبود لنفوسیت B و لنفوسیت T
• فاگوسیت های معیوب
• کمبود کمپلمان ها

جلوگیری از کمبود آنتی بادی

از آنجا که اختلالات ایمنی اولیه به علت نقص ژنتیکی ایجاد می شود، هیچ راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. با این حال هنگامی که شما یا فرزندتان یک سیستم ایمنی ضعیف دارید، بهتر است از عفونت جلوگیری کنید .

راه کار های جلوگیری از عفونت

• بهداشت خوب را تمرین کنید! بعد از استفاده از توالت و قبل از خوردن، دست ها را با صابون بشویید.

• مراقب دندان های خود باشید. مسواک دندان ها حداقل دو بار در روز اهمیت زیادی دارد

• یک رژیم سالم و متعادل می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.

• از لحاظ جسمی فعال باشید. از پزشک خود بپرسید که چه فعالیت هایی برای شما مناسب است.

• به اندازه کافی بخوابید. سعی کنید در ساعت مشخص به خواب بروید و روزانه در زمان مشخصی بیدار شوید و هر شب تعداد ساعات خواب خود را تنظیم کنید.

• برخی مطالعات نشان می دهد که استرس می تواند سیستم ایمنی بدن را مختل کند. استرس را با ماساژ، مدیتیشن، یوگا و راه کار های مناسب دیگر مدیریت کنید.

• اجتناب از قرار دریافت در معرض از افراد مبتلا به سرماخوردگی یا عفونت های دیگر بسیار لازم و واجب است.

• واکسیناسیون مناسب و به موقع تحت نظر پزشکتان بسیار واجب و ضروری خواهد بود

آزمایش های مربوط به آنتی بادی

• تست آلرژی
• AMA (آنتی بادی ضد میکروبی)
• ANA (آنتی بادی ضد انسدادی)
• آنتی بادی ضد فسفولیپید یا غشای سلولی
• آنتی بادی های اتوماتیک
• CCP (آنتی بادی پپتید سیترولین چرخه ای)
• CMV(ویروس سیتومگالو)

دلیل انجام آزمایشات

آزمایش های آنتی بادی شامل تجزیه و تحلیل یک نمونه بیمار (معمولا خون) برای حضور یا عدم وجود یک آنتی بادی خاص (کیفی) یا برای مقدار آنتی بادی (کمی) می شود.

دلایل اصلی آنکه آزمایش های آنتی بادی انجام می شود یا غلظت آنتی بادی اندازه گیری می شود عبارتند از:

• برای پی بردن به حضور عامل عفونی خارجی
• ارزیابی پاسخ ایمنی در برابر یک میکروارگانیسم خاص (عامل خارجی عفونت زا)
• تشخیص بیماری خود ایمنی
• تشخیص رد شدن یا رد نشدن عملیات پیوند عضو
• تشخیص حساسیت ها
• نظارت بر فرایند پاسخ ایمنی در برابر عامل عفونت زا

تست های آنتی بادی معمولا شامل مخلوط کردن نمونه بیمار با آنتی ژن شناخته شده (آنتی ژن آزمایشگاهی) است. این ماده سبب می شود آنتی بادی علیه آن گرفته تولید شود و با آن واکنش دهد. اگر یک آنتی بادی وجود داشته باشد و به آنتی ژن شناخته شده متصل شود، تشکیل آنتی بادی و آنتی ژن باعث ایجاد ترکیبی می شود که لختگی را در پی خواهد داشت.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد آنتی بادی ها در جلوگیری از بروز ایمنی ضروری بوده و عامل حیاتی، چه در سطح دفاع تخصصی و چه در سطح دفاع غیر تخصصی است. انجام واکسیناسیون های متفاوت، خوردن دارو های مکمل و غذا های مفید و همچنین رعایت بهداشت فردی از عواملی است که در افزایش کارکرد بهتر آنتی بادی ها نقش بسزایی دارند.کمبود آنتی بادی ها سبب کاهش توان سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت های مکرر می شود و بهترین راه برای درمان آن مراجعه به دکتر و انجام آزمایش های آنتی بادی خواهد بود. بیماری لوپوس نیز یکی از بیماری های سیستم ایمنی است که با آنتی بادی نیز ارتباط دارد.