سرزمین فرصت ها را جدی بگیریم - مجله سلو بلاگ

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه از فردا دوشنبه با سفر به چهار کشور آفریقایی - عربی، نخستین مرحله از سفر های دوره ای خود را به کشورهای عرب زبان شمال قاره آفریقا کلید می زند. آفریقا، سرزمین فرصت هاست؛ قاره ای که می توان با برنامه ریزی اصولی و نه شعاری، زمینه های متعددی را در بخش های کشاورزی، صنعتی و خدماتی و البته اجرای پروژه های فنی و مهندسی، به نام ایران ثبت کرد.

افزایش مناسبات سیاسی در قالب گفتگوهای منطقه ای و اثرگذاری در حل بحران های موجود در مناطق موثر آفریقا، یکی دیگر از اهدافی است که باید در این گونه سفرهای دیپلماتیک، دنبال گردد. تجربه ها و مشاهدات حوادث و مناسبات موجود در آفریقا نشان می دهد باید در شرایط جدید به ویژه در مناسبات اقتصادی، بازیگری فعال بود تا اینکه تماشاگری بالفعل.

نخستین گام برای رسیدن به این رویکرد، ایجاد ساز وکارهای مناسبی است که انگیزه های لازم را برای تحرک بخشیدن فعالیت های بخش خصوصی فراهم کند؛ گامی بلند که باید از دل ارتقای مناسبات، اجرای موافقتنامه های همکاری و اجتناب از اقتصادیات های مضاعف بین تهران با کشورهای آفریقایی بدست می آید.

تقویت و پشتیبانی از بخش های عمومی و خصوصی و فعالیت آنان در کشورهای آفریقایی همیشه نتایج مثبتی داشته و دارد. نگارنده در سفری که سال گذشته به زیمباوه و بروندی داشتم، این موضوع را به عینه دیدم که چگونه شهروندان آفریقایی از خدمات کارآفرینان ایرانی ها در این دو کشور چگونه استفاده می نمایند.

ساخته شدن درمانگاهی در کشور بروندی به نام امام رضا (ع) توسط یک پزشک ایرانی و خدماتی که این درمانگاه ارائه می نماید و همچنین توسعه درمانگاه هلال احمر ایران در حراره پایتخت زیمباوه به منظور خدمت رسانی بیشتر به شهروندان این کشور، تاثیر مثبت زیادی در این کشور به نام ایران گذارده است.

شاید کل سرمایه گذاری اجرا شده برای راه اندازی این دو مجموعه پزشکی ایرانی در زیمباوه و بروندی، به اندازه بودجه یک ماهه یکی از نمایندگی های سیاسی ایران در آفریقا هم نگردد اما تاثیرگذاری آن به مراتب بیشتر و نفوذ آن هم به عنوان یکی از مولفه های قدرت، با اهمیت تر است.

در این میان، حضور سرمایه داران ایرانی در کشور اوگاندا و حضور جدی بعضی ایرانیان در تاسیس یک بانک کارآمد در این کشور، واقعا دستاوردهایی است که هم اکنون کارآفرینان ایرانی توانسته اند بدون ذره ای حمایت دستگاه های دولتی، در آفریقا حضور یابند. به این فهرست که تنها به عنوان نمونه از آن یاد می گردد، اضافه کنید حضور کارآفرینان ایرانی را در کشور تانزانیا که توانسته اند در عرصه گازرسانی در بخش های مختلف این کشور به صورت سیلندر، جایگاهی ویژه برای خود بدست آورند.

رویکرد توسعه مناسبات با کشورهای قاره آفریقا نباید در پیچ و خم گفتگوهای سیاسی و بروکراسی اداری در سفارت خانه های ما در آفریقا، به بایگانی سپرده گردد. ذکر این نکته جالب است که مثلا وزیر اقتصاد کشورمان اردیبهشت ماه بود که در دیدار وزیر خارجه آفریقای جنوبی در تهران گفت: در حال حاضر حجم روابط تجاری دو کشور به رغم توسعه مناسبات سیاسی، در حد صفر است و متناسب با ظرفیت های اقتصادی و همکاری های دو طرف نیست.

نقش و تاثیرگذاری منفی یا مثبت سفارت خانه های ایران در شناسایی فرصت های اقتصادی در کشورهای آفریقایی را البته نباید از نظر دور داشت. بعضی کارشناسان معتقدند یکی از علل و موانع حضور نیافتن جدی بخش اقتصادی ایران در کشورهای آفریقایی به رغم وجود مزیت های رقابتی و پیوندهای فرهنگی و دینی، نداشتن انگیزه تجارت در مناطق دور دست است. به همین دلیل، بسترسازی و حمایت های قانونی و حقوقی و به زبان ساده کادرسازی حقوقی از سوی دولت ها باید به صورت مستمر در دستور کار قرار گیرد.

اینکه کشورهای آفریقایی برای دستگاه دیپلماسی ایران از حالت بالقوه، به مجموعه کشورهایی با فرصت های سرمایه گذاری کارآمد تبدیل گردد، نکته ای است که باید در دستور کار تصمیم گیرندگان قرار گیرد و دیگر نباید ببینیم که بعضی سفارتخانه ها به جای یاری به بخش خصوصی و سرمایه گذاری در آفریقا، خود به مانع تبدیل شوند.

در این میان، یکی دیگر از راهکارهای عملی برای تحقق حضور بهتر اقتصادی بخش های مختلف ایران در آفریقا، حمایت های تشویقی از بخش خصوصی آنهم به وسیله تضمین سرمایه گذاری و مشوق های گمرکی (در حوزه صادرات غیرنفتی) است.

به عنوان نمونه، دیدار نگارنده با فعالان اقتصادی و مسئولان دولتی کشور تانزانیا نشان می دهد بانک های این کشور مشوق های خوبی به سرمایه گذاران می دهند. یکی از کارآفرینان ایرانی حاضر در این کشور با اشاره به یاری های اقتصادی بانک های تانزانیا و دیگر بانک های توسعه ای آفریقا از سرمایه گذاران خارجی گفته است: دولت تانزانیا متوجه کم کاری و بی کیفیت بودن فعالیت های چینی ها در طرح های عمرانی تانزانیا شده است به همین دلیل بسیار راغب است پروژه های عمرانی خود را به متخصصان ایرانی که عملکردشان طی دهه گذشته در تانزانیا معین شده است، بسپارد.

هم اکنون براساس برآورده های اجرا شده، کشورهای جنوب آفریقا با 100 میلیارد دلار کسری برای پیشبرد بودجه های عمرانی و توسعه زیر ساخت های ارتباطی همچون ساخت جاده - راه آهن و شبکه های آب و برق روبرو اند و به همین دلیل، سران چهارده کشور عضو جامعه توسعه جنوب آفریقا(سادک) هم همیشه بدنبال جذب سرمایه گذاران خارجی در این بخش هستند.

سادک، ساز و کار اصلی تدوین سیاست خارجی کشورهای جنوب آفریقا را در دست دارد و شامل کشورهای آفریقای جنوبی، آنگولا- بوتسوانا، جمهوری دموکراتیک کنگو، لسوتو، موزامبیک، مالاوی، موریس، نامیبیا، سیرالئون، سوازیلند، تانزانیا، زامبیا، زیمبابوه و سیشل است. مقر جامعه توسعه جنوب آفریقا در شهر گابورون در بوتسوانا است. ماداگاسکار عضو معلق شده سادک است و با احتساب این کشور شمار اعضای سادک به پانزده کشور می رسد.

اما از سوی دیگر، کشورهای آفریقایی بالاخص کشورهایی مانند ساحل عاج و تانزانیا در آفریقای زیرصحرا و همه کشورهای شمال آفریقا همچون تونس، الجزایر و مراکش که از ثبات اقتصادی مناسبی در حال حاضر برخوردارند، در سال های اخیر کوشش نموده اند نقش و حضور جدی تری در معادلات بین المللی داشته باشند. از این لحاظ مطلوب است حضور اقتصادی در این کشورها، به یک دستور العمل تبدیل گردد.

پیشنهاد می گردد وزارت امور خارجه برای توسعه همکاری ها با آفریقا در شرایط جدید، طرح اجرایی و عملیاتی تدوین سند راهبرد کاربرد در خصوص شیوه همکاری با آفریقا را در دستور کار قرار دهد، زیرا اکنون جامعه اقتصادی شرق و جنوب آفریقا (کمیسا)، جامعه اقتصادی جنوب آفریقا (سادک) و جامعه اقتصادی غرب آفریقا (اکوواس) همگی با جمعیتی بالغ بر 700 میلیون نفر، بازاری جذاب برای پیمانکاران و فعالان اقتصادی ایران به شمار می رود.

در این میان، تبیین تجربه حضور اقتصادی چین در قاره آفریقا می تواند برای بخش خصوصی ایران مفید باشد. چین در سال 2000 تنها چهار میلیارد دلار با قاره آفریقا مبادلات تجاری داشت و این حجم در سال 2014 به بیش از 220 میلیارد دلار رسیده است و الان می توان گفت که بعضی از بحران ها در قاره آفریقا بر اثر رقابت های پنهان قدرت های خارجی از جمله چین، آمریکا و کشورهای اروپایی شکل می گیرد. البته ذکر این نکته هم لازم است که چین کوشش نموده است در آفریقا با در اختیار دریافت پروژه های اقتصادی از کوچک تا بزرگ، بازار قاره را در اختیار بگیرد.

وزیر امور خارجه هفته پیش در دیدار خانم حانا سروا تته وزیر امور خارجه و همگرایی منطقه ای کشور غنا بود که بر ضرورت همگرایی کشورهای آفریقایی و جامعه بین الملل در مبارزه با گروهک های تروریستی تاکید نمود. در این دیدار دو طرف با اشاره به حضور گروه های افراطی و خشونت گرا همچون داعش در خاورمیانه و بوکوحرام در آفریقا، چالش های ناشی از روینمودهای گروه های تروریستی بوکوحرام و الشباب در آفریقا را مورد بحث و گفتگو قرار دادند.

اما واقعیت های سر صحنه و اهداف توسعه بخشیدن به فعالیت های تروریستی در قاره آفریقا نشان می دهد گروهک های تروریستی و شاخه آفریقایی القاعده هم اکنون از تفکر غربی، عربی و عبری تغذیه می شوند و این گروه های تکفیری - افراطی کوشش می نمایند دنیا اسلام را خشونت طلب، بحران ساز و فاقد ارزش های انسانی نشان دهند.

اخبار نشان می دهد در ماه های اخیر، گسترش فعالیت گروه های تروریستی بوکوحرام و الشباب در قاره آفریقا شدت گرفته است و این گروه های مانند بوکوحرام با داعش بیعت نموده اند که عمدتا در غرب و شمال آفریقا حضور دارند. گروه هایی دیگر نیز مانند الشباب در شرق آفریقا زیر پرچم القاعده در حال فعالیت هستند؛ افراط گرایان بوکوحرام در شمال شرق نیجریه مدام به شهرهای و روستاهای این کشور و کشورهای همسایه حمله می نمایند و به قتل و غارت مشغولند. شورشیان بوکوحرام از سال 2009 میلادی تا کنون حدود 15 هزار نفر را به شدیدترین وجه ممکن کشته اند.

اما با وجود گسترش فعالیت گروه های تروریستی در مناطقی از قاره آفریقا، ناامنی مسئله ای فراگیر در کل این قاره نیست و نباید آفریقا را قاره ناامن جلوه داد، چرا که توسعه فعالیت های تروریستی، پدیده ای سیال است و امکان سرایت آن به سایر مناطق از جمله اروپا و آمریکا وجود دارد و ایده مشغول کردن مسلمانان با تروریسم در نهایت، آسیب دیدن کشورهای پرورش دهنده تروریست ها را نتیجه خواهد داد.

آگاهان معتقدند گسترش تروریسم در بعضی کشورهای آفریقایی، تاثیرات گسترده اقتصادی به همراه دارد و در کشورهایی مانند تونس و بعضی کشورهای آفریقایی که حیات اقتصادی آن به گردشگری بستگی دارد، تروریسم شاهرگ اقتصادی این کشور را نشانه گرفته است.

اما در این میان، انسداد سیاسی در بعضی کشورهای قاره آفریقا هم که گروه های تروریستی در آنها فعالیت می نمایند، یکی از دلایل کندی مبارزه با گروه های تکفیری و شاخه های القاعده در این کشورهاست.

همچنین طمع بعضی قبایل به دستیابی به منافع اقتصادی و قدرت سیاسی در شرایط ناامن در بعضی کشورهای آفریقایی، یکی دیگر از دلایل توسعه فعالیت های تروریستی و کوشش برای تضعیف قدرت مرکزی محسوب می گردد. بعضی کارشناسان بر این باورند که شکل دادن و یاری به توسعه فعالیت های تروریستی در بعضی کشورهای آفریقایی از جانب محور غربی، عربی و عبری برای مقابله با توسعه گفتمان مقاومت اجرا شده است.

در این میان؛ با شکل گیری تحولات جدید در لیبی و فقدان دولت ملی در این کشور، القاعده کوشش دارد از افغانستان به لیبی نقل مکان کندزیرا لیبی علاوه بر اینکه سرپل ارتباطی آفریقا به قاره اروپا محسوب می گردد، دارای منابع گسترده نفت هم است؛ سواحل گسترده ای دارد و امکان نیروگیری در این کشور برای گروه های تروریستی بسیار مهیاست.

بدون تردید، هم اکنون گروه های تکفیری در آفریقا بر رنج و محنت مردم این قاره تاثیر گذاشته اند و کشورهای غربی هم با سوء استفاده از این شرایط، به فکر صید ماهی های بزرگتر خود هستند. کارشناسان عقیده دارند که این گروه ها در بستر دلارهای آمریکایی، حمایت های غربی و اندیشه های وهابیت سعودی که طی سال های متمادی با تطمیع، تبلیغ شده است، بخش های مختلف آفریقا را متأثر نموده اند.

واقعیت آن است که اسلام در آفریقا هیچ نسبتی با افراطی گری نوع داعشی ندارد و در همان نیجریه که محل بروز و ظهور اصلی گروه بوکوحرام است، بیش از 80 حزب و انجمن اسلامی در تقابل کامل با گروهک تروریستی بوکوحرام قرار داشته و در شرایط مختلف، به فعالیت مشغولند.

اینکه این افراطی گری ها با طراحی و کارگردانی پدرخوانده های خارجی و با هدف تخریب چهره اسلام و زمینه سازی تسلط نظامی با انگیزه اقتصادی نظام سلطه، در آفریقا نفوذ نموده است، هیچ شکی در آن نیست اما در این میان باید دید کشورهای غربی در همین شرایط چگونه در قاره فرصت ها به دنبال منافع اقتصادی خود هستند؟ سرزمینی که فرصت های آن بیشتر از تهدیدهای ساختگی آن است و می توان با توسعه گفتمان مقاومت و برنامه ریزی صحیح کوتاه و بلند مدت اقتصادی، حضوری جدی و پایدار در آن داشت.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

1com.ir: مجله کامپیوتر: هر چی در مورد تکنولوژی و کامپیوتر بخوای بدونی اینجا هست