الگوی پیشرفتی که دولت کره جنوبی بلـدبود - مجله سلو بلاگ

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، سیدیاسر جبرائیلی طی یادداشتی در روزنامه فرهیختگان نوشت : عقل و نقل و تجربه بشری می گویند پیشرفت یک فرآیند تدریجی است، اما دستگاه معرفتی لیبرالیسم که از نقل محروم است و با رویکرد اینجا و اکنون به فهم پدیده ها، تجربه را نیز کنار می گذارد، پیشرفت را یک فرآورده دفعی می داند؛ و طبیعی است که وقتی پیشرفت به یک فرآورده دفعی تقلیل یافت، در چارچوب این تفکر راهی سهل تر و مطلوب تر از واردات و انتقال این فرآورده برای تحصیل آن وجود نخواهد داشت. میرزاملکم خان، پدر این تفکر در ایران، تا جایی در این نگاه راه افراط پیموده بود که می گفت همان طوری که تلغرافیا (تلگراف) را می توان از فرنگ آورد و بدون زحمت در طهران نصب کرد، به همان طور نیز می توان اصول نظم ایشان را اخذ کرد و بدون معطلی در ایران برقرار ساخت. در عالم واقع اما چنین رویکردی هرگز به پیشرفت نمی رسد. چه، پیشرفت، آبادانی صرف نیست، بلکه دستیابی به توان آباد کردن است؛ پیشرفت، مصرف محصولات پیشرفته نیست، بلکه توان فراوری محصولات پیشرفته است. و این توان، شاید آموختنی باشد، اما حتما واردکردنی نیست. طی چند دهه گذشته صاحبان نگاه فرآورده ای به پیشرفت در ایران، کره جنوبی را مثال و مصداق پیشرفت دفعی و انتقالی معرفی نموده، صنعتی شدن این کشور را به روابط حسنه اش با آمریکا گره زده و نتیجه گرفته اند که باید چون کره، با آمریکا پیوند خورد، پیشرفت را وارد کرد و بدون معطلی در ایران برقرار ساخت. این اصل پیوند با آمریکا گاه در کوشش لیبرالیسم ایرانی برای پیروی از روش و منش آمریکایی متجلی شده و گاه در تقلا برای مذاکره و برقراری رابطه با کشور آمریکا.روایت آمریکایی از تجربه پیشرفت کره اما بیش از آنکه بر واقعیات عینی ابتناء داشته باشد، ناشی از تفسیر دنیا از نظرگاه ایدئولوژی بسته و آهنین لیبرالیسم است. لیبرال های ایرانی وقتی با پدیده ای روبرو می شوند و آن را خلاف باورهای خود می یابند، چون حق تجدیدنظر در باورشان را ندارند، سعی می کنند پدیده ها را به گونه ای روایت کنند که موید ایدئولوژی شان باشد. لذا قلب واقعیت در آثار آنها شایع است.راقم این سطور در فصل چهارم کتاب دولت و بازار: الگویی پویا برای روابط متقابل که ان شاءالله به زودی راهی بازار نشر خواهد شد، کوشش نموده است پرده پُرچین روایت لیبرال های ایرانی را از روی تجربه کره جنوبی کنار زده و ذهن آزاداندیش را در معرض واقعیات این تجربه قرار دهد. نشان داده ایم که پیشرفت کره جنوبی نه تنها محصول امدادهای آمریکایی نبوده، بلکه از جهاتی من جمله نداشتن یک قطره نفت برای صادرات و حتی مصرف داخلی، کمبود شدید منابع ارزی برای واردات، حضور نداشتن شرکت های خارجی در اقتصاد، اعمال محدودیت از طرف آمریکا برای فراوری و تجارت تسلیحات، محرومیت از تسهیلات خارجی برای اجرای پروژه های مادر و... در شرایطی به ظاهر بغرنج تر از ایران مبتلا به تحریم قرار داشته است. در یادداشت حاضر، دو بخش از فصل چهارم کتاب دولت و بازار را که مربوط به رابطه آمریکا و کره جنوبی و ارتباط صنایع دفاعی با پیشرفت کره جنوبی است، تقدیم حضورتان می کنیم.

ژنرال پارک چانگ هی؛ قهرمان پیشرفت کره جنوبی

آوریل 1960، پیرو سرنگونی سینگمان ری رئیس جمهور مورد حمایت آمریکا در کره جنوبی، یک دولت موقت در کره شکل گرفت که ژنرال پارک چانگ هی، با کودتایی بدون جنگ و خونریزی در 16 می 1961 به عمر آن انتها داد. پارک در انتخاباتی که با مشارکت 85 درصد واجدین شرایط در 15 اکتبر 1963 برگزار گردید، با کسب 46.6 درصد آرا به پیروزی رسید (Nohlen, Florian Grotz, and Christof Hartmann 2011, 420) و تا 26 اکتبر 1979 که با راهنمایی آمریکا و به دست رئیس سازمان جاسوسی کره ترور شد، رئیس جمهور کره جنوبی بود. زمانی که ژنرال پارک قدرت را به دست گرفت، کره درگیر بحران کاهش رشد اقتصادی و افزایش بیکاری بود (p240, 1989,Schwartz). اندک زیرساختی نیز که دولت استعمارگر ژاپن برای بهره کشی از این کشور ایجاد نموده بود، طی جنگ 53-1950 دو کره تقریبا نابود شده بود. حکومت سینگمان ری که حدود 13 سال تحت حمایت تمام عیار آمریکا بود، تحولی در اقتصاد این کشور ایجاد ننموده بود. درآمد سرانه مردم کره جنوبی در سال 1962 فقط 87 دلار ثبت شده است که در آن موقع از کشورهای هائیتی، اتیوپی و یمن پایین تر بود. فقر به شدت شایع بود و 40 درصد مردم از فقر مطلق رنج می بردند. (1999 Kim) ژنرال پارک در دوره حکومت خود، توانست با تدوین و اجرای یک استراتژی بومی، اقتصاد کره را متحول ساخته و کشورش را در ردیف کشورهای پیشرفته قرار دهد. فراوری ناخالص داخلی کره جنوبی از 3.9 میلیارد دلار در سال 1960 با 1700 درصد افزایش به 66.5 میلیارد دلار در سال 1979 رسید. امید به زندگی از 53 سال در 1960 به 65.5 سال در سال 1979 رسید. نسبت سرمایه گذاری ناخالص به فراوری ناخالص ملی از 12.8 در سال 1962 به 35.7 در 1979 رسید. میزان صادرات از 2.4 درصد فراوری ناخالص ملی در 1962 به 31 درصد در 1979 رسید. فراوری ناخالص ملی به قیمت های ثابت 9.5 درصد در هر سال از 1962 تا 1971 و 13.6 درصد طی 1971 تا 1979 افزایش یافت. سهم فراوریات صنعتی از 13.6 درصد فراوری ناخالص داخلی در 1960 به 30.6 درصد در 1980رسید و در این سال، 21.6 درصد نیروی کار در کره جنوبی در حوزه صنعت فعال بودند (7, 1990 Yoo; 14,21 ,1986 Suh).

شرط پیشرفت این بود که آمریکا نزدیک نگردد

زمانی که پارک روی کار آمد، کره جنوبی کاملا تحت سلطه آمریکا و برای گذران امور وابسته به یاری های خارجی به ویژه یاری های آمریکا بود (2018 Nematullah). در نیمه دوم دهه 1950 دولت واشنگتن تحت راهنمایی آژانس آمریکایی توسعه بین المللی1 یک برنامه تعدیل ساختاری در کره جنوبی به اجرا گذاشت و بر این اساس، یاری های آمریکا مشروط به اجرای برنامه های تعدیل توسط سئول شد (211, 2011 Kim and Vogel). آژانس آمریکایی توسعه بین المللی را می توان یکی از آوانگاردهای نئولیبرالیسم دانست که با تحمیل سیاست های نئولیبرال به کشورهای دریافت کننده یاری های واشنگتن، در پی بیشینه سازی منافع ابرشرکت های آمریکایی را در کشورهای میزبان بوده است؛ تا جایی که بعضی آن را اسب تروجان آمریکایی نامیده اند (2017 Goodfriend).ژنرال پارک اما به فراست دریافته بود که هدف USAID، آمریکایی سازی کره جنوبی با ابزار یاری اقتصادی است و در کتابی که با عنوان ملت، انقلاب و من در سپتامبر 1963 منتشر کرد، آشکارا علیه آن موضع گرفت: آمریکا نباید از این یاری ها به عنوان یک اهرم فشار برای آمریکایی کردن کره جنوبی بهره ببرد. یاری های آمریکا باید ناظر به احتیاجهای ما باشد. ما به توصیه های آمریکا اعتماد داریم، اما یاری آمریکا باید هزینه بازسازی اقتصاد ما گردد، نه اینکه صرفا به مصرف برسد. (133, Ibid)وقتی پارک در سال 1962 برنامه اول پنج ساله توسعه خود را خاطرنشان کرد، آمریکایی ها آن را خام و غیرممکن توصیف کردند. هدف این برنامه، ایجاد یک اقتصاد متکی به درون به وسیله نگاه به داخل و جایگزینی واردات بود، ایجاد صنایع سنگین و شیمیایی را موتور رشد می دانست و برای بازه زمانی 66-1962 نرخ رشد 7.1 درصدی را پیش بینی نموده بود (2017 Seth). برخلاف تردیدهای مستشاران آمریکایی که برنامه پارک را واقعی نمی دانستند، میانگین نرخ رشد در این بازه زمانی از هدف معین شده فراتر رفت و به 8.9 درصد رسید. فراوری صنعتی کره سالانه به طور میانگین 15 درصد رشد کرد و میانگین سالانه رشد صادرات به 29 درصد رسید (1997,105 Kim).البته واکنش آمریکایی ها به برنامه های ژنرال پارک صرفا ابراز تردید درباره پیروزیت این برنامه ها نبود. وقتی پارک با علم به مخالفت آمریکا، تصمیم خود برای تاسیس شرکت توسعه صنعتی کره2 و اجرای یک برنامه تسعیر ارز را تا 48 ساعت قبل از اجرا از آمریکا پنهان کرد، واشنگتن خشمگین شد و ادوارد رایس3 معاون وقت وزیر خارجه آمریکا چونگ ایل وون سفیر کره جنوبی در واشنگتن را برای مواخذه فراخواند و سئول را تهدید به قطع یاری اقتصادی آمریکا کرد: متاسفانه کره جنوبی راستا عدم مشورت با آمریکا را در پیش گرفته است. اگر قرار است آمریکا به کره جنوبی یاری کند، باید بداند که چه برنامه هایی در دست اجراست. اگر بناست کوشش های آمریکا بی اثر گردد، ما در سیاست اعطای یاری به کره جنوبی تجدیدنظر خواهیم کرد. (218, 1992 Macdonald). بعضی معتقدند آمریکا نگران این بود که کره جنوبی تبدیل به یک نظام ضدکاپیتالیستی گردد. کیم چین هیون4 خبرنگار اقتصادی روزنامه دانگ ای ایلبو5 می گوید شخصا از ساموئل برگر سفیر وقت آمریکا در کره جنوبی شنید که آمریکا چنان درباره ماهیت سوسیالیستی برنامه پارک نگران بود که به صورت جدی به قطع روابط دیپلماتیک با کره جنوبی می اندیشید (657, 2011 Kim and Vogel). واشنگتن نهایتا تهدید خود را عملی ساخت و از اواسط دهه 1960 یاری های مستقیم خود به دولت کره جنوبی را که 70 درصد یاری نظامی و مرتبط با حضور نظامیان آمریکایی در کره و 30 درصد مابقی مربوط به غذا و لوازم مصرفی اولیه بود، قطع کرد. (1991 Kim)به هر صورت، وابستگی کره جنوبی به یاری های آمریکا در سال های نخستین حکومت پارک، باعث شد دولت وی تحت فشار واشنگتن مجبور به پذیرش بعضی برنامه های آژانس آمریکایی توسعه بین المللی برای تعدیل ساختاری گردد؛ تا جایی که در برنامه اول پنج ساله توسعه خود تغییراتی دهد. اما هوشمندی دولت پارک در این بود که هرگز تسلیم محض این برنامه ها نشد و آنها را مطابق با راهبردهایی که خود ترسیم نموده بود، تغییر داد. چنانکه کیام و ووگل می نویسند، حتی در دوره اوج نفوذ آمریکا در کره جنوبی، پارک آقای خودش بود و توصیه های سیاستی واشنگتن را در چارچوب اولویت ها و استراتژی های خودش ادغام می کرد. (135, 2011 Kim and Vogel). برای نمونه، وقتی دولت پارک وادار شد در راستای سیاست های تعدیل ساختاری USAID، نظام ارز تک نرخی را اجرا کند، اما ارزش وون را نیز عامدانه پایین آورد تا مانع از دست رفتن قدرت رقابت بین المللی کالاهای کره ای گردد. یا در موردی دیگر، پارک تحت فشار USAID و تهدید آمریکا به قطع یاری، نرخ بهره را افزایش داد، اما نرخ بهره تسهیلات را پایین تر از نرخ بهره پس انداز قرار داد تا به فراوری یارانه دهد (212 Ibid). این است که در دوره حکومت پارک، ما شاهد یک منازعه گفتمانی بین حمایت گرایی هوشمندانه پارک و تجویزهای نئولیبرالی دولت آمریکا برای تبعیت کورکورانه سئول از قواعد اقتصاد بازار هستیم.

خلق بازار، خلق مزیت

اگر بخواهیم ریشه های صنعتی شدن کره جنوبی را آنالیز کنیم، باید بگوییم رابطه تنگاتنگی میان خلق بازار صنایع نظامی و پیشرفت این کشور وجود دارد؛ به گونه ای که سایر صنایع، یا مصرف کننده زیرساخت هایی بوده اند که برای صنایع دفاعی ایجاد شد و یا از فناوری هایی بهره برداری نموده اند که در صنایع نظامی تحصیل شد. این مساله در تاریخ اقتصاد سیاسی کره جنوبی به قدری پررنگ است که بعضی صنعتی شدن این کشور را با عبارت مدرنیته نظامی توصیف نموده اند (2005 Moon). اما کمتر گفته می گردد که این مدرنیته نظامی، واکنشی به محرومیت های نظامی و تحریم های تسلیحاتی آمریکا علیه کره بوده است.اواخر دهه 1960 میلادی تنش میان دو کره بالا گرفته بود. در چنین شرایطی، دکترین ریچارد نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا اعلام شد که طبق آن، هم پیمانان واشنگتن در آسیا می بایست توانمندی های نظامی لازم برای دفاع از خود را کسب می کردند. این در حالی بود که آمریکا طی بیش از دو دهه حضور نظامی در کره جنوبی، نه زیرساختی ایجاد نموده بود، نه فناوری نظامی به سئول منتقل نموده بود و نه نیروی بومی ماهری تربیت نموده بود (2017 Kwon). پیرو تصمیم به خارج کردن نیروهای آمریکایی از خاک کره، ریچارد نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا وعده داده بود که علاوه بر اعطای یاری 1.5 میلیارد دلاری برای ارتقای توان تسلیحاتی کره، تکنولوژی لازم را برای فراوری تسلیحات مدل آمریکایی در کره، در اختیار سئول قرار دهد، اما نه تنها هیچ کدام از این وعده های واشنگتن عملی نشد، بلکه آمریکا با این بهانه که دستیابی سئول به تسلیحات خطرناک ممکن است انگیزه ای برای یک جنگ جدید میان دو کره شده یا به مسابقه تسلیحاتی در منطقه دامن زند، محدودیت هایی را بر فراوری و تجارت سلاح توسط پارک وضع و عملا دولت کره را تحریم تسلیحاتی کرد. (2018 Kwon).پیتر بانسیوک کوون مورخ کره ای می نویسد: شوک دوقلوی خروج نیروهای نظامیان آمریکا از کره و اعمال محدودیت بر خرید تسلیحات از طرف واشنگتن، کره جنوبی را دچار بحرانی کرد که بازسازی اصولی نظام دفاعی آن را ضروری ساخت. در سرتاسر دهه 1970 ژنرال پارک به صورت راهبردی هم خوداتکایی نظامی را دنبال می کرد و هم خودکفایی اقتصادی را. (2018 Kwon)

بر اساس آنچه در گزارش کنگره آمریکا از روابط سئول-واشنگتن آمده، با وجود اینکه آمریکا محدودیت هایی را بر فراوری و تجارت بعضی اقلام دفاعی وضع و کره جنوبی را از توسعه بعضی توانمندی های نظامی منع کرد، دولت پارک با نادیده دریافت و دور زدن محدودیت های آمریکا، راه خود را رفت (US Congress 1978, 74). اما دور زدن محدودیت های آمریکا برای دستیابی به خوداتکایی نظامی کافی نبود. کره جنوبی احتیاجمند سرمایه گذاری عظیمی برای دست یافتن به چنین اهداف بلندپروازانه ای بود. اولین و البته ساده ترین راستای که پارک انتخاب کرد، دریافت تسهیلات اقتصادی از کشورهای خارجی برای تامین سرمایه مورد احتیاجش بود. او به هیات برنامه ریزی اقتصادی ماموریت داد که منابع اقتصادی خارجی لازم را برای احداث کارخانه های فراوری تسلیحات جذب کند. اما پس از 15 ماه مذاکره با طرف های خارجی ازجمله ژاپن، آمریکا و دولت های اروپایی، هیات برنامه ریزی اقتصادی در تاریخ 10 نوامبر 1971 رسما به پارک گزارش داد که پیروز به جذب تسهیلات اقتصادی خارجی نشده است (Kim 2004, 166). برای نمونه، هیات برنامه ریزی اقتصادی برای تاسیس کارخانه فولاد، سراغ کنسرسیومی متشکل از 10 کشور غربی و 5 نهاد اقتصادی بین المللی رفت تا از آنها یاری بگیرد. اما طرف های خارجی صراحتا گفتند که این پروژه از نظر اقتصادی ناممکن است. (Chaudhuri 1996).در چنین شرایطی که دولت پارک از دریافت منابع، تسهیلات و یاری خارجی کاملا ناامید شده بود، اُو ونچ اُول6 معاون وقت وزیر صنعت و تجارت طرحی را به رئیس جمهور ارائه کرد که صنایع مد نظر با تکیه بر توان فنی و منابع موجود داخلی ایجاد گردد. این طرح شش محور اصلی داشت: 1- اگر بر اساس یک نقشه عمل شده و از مواد معینی استفاده گردد، می توان تمام تسلیحات را به قطعات و اجزای کوچک تقسیم، به شکل مجزا فراوری و سپس مونتاژ کرد. 2- مساله اصلی در فراوری سلاح این است که ابزارهایی با دقت یک صدم میلی متر مورد احتیاج است در حالی که توان کره در این زمینه یک دهم میلی متر است. بنابراین، کره احتیاجمند ایجاد سیستمی برای دستیابی به توان فراوری ماشین آلاتی با دقت یک صدم میلی متر است. 3- یکی از راه های ایجاد چنین ظرفیتی می تواند این باشد که دولت برجسته ترین شرکت های خصوصی موجود را انتخاب و آنها را مکلف به فراوری قطعات و ماشین آلات مورد احتیاج نماید. 4- برای افزایش تیراژ فراوری، توسعه صنایع دفاعی باید در چارچوب توسعه صنایع سنگین و شیمیایی دنبال گردد. 5- آژانس توسعه دفاعی تمام محصولات را آنالیز خواهد نمود و صرفا محصولات مورد تایید در فرآیند مونتاژ نهایی استفاده خواهند شد. 6- اگر دولت این رویکرد را اتخاذ کند، فراوری سلاح در اسرع وقت ممکن است. علاوه بر این، دولت با استفاده از ظرفیت صنایع موجود، هزینه اضافی بابت تاسیس کارخانه نخواهد پرداخت. (Kim 2004, 167) پس از آنالیز این طرح، اُو ونچ اُول به سمت مشاور عالی اقتصادی رئیس جمهور منصوب و مامور به اجرای پروژه شد.بر اساس اسنادی که پس از دهه ها از طبقه بندی خارج شد، برنامه ای تحت عنوان بازسازی صنعت مطابق با توسعه صنایع سنگین و شیمیایی تدوین شد که دو هدف دستیابی به زیرساخت های فراوری صنعتی و توان فراوری تسلیحات را به طور همزمان دنبال می کرد (Kwon 2018).پارک طی یک کنفرانس مطبوعاتی شروع برنامه توسعه صنایع سنگین و شیمیایی را با این جملات خاطرنشان کرد: بدین وسیله سیاست توسعه صنایع شیمیایی و سنگین را اعلام می کنم که بر اساس آن دولت از این تاریخ به بعد روی توسعه این صنایع متمرکز خواهد شد. همچنین از آحاد ملت می خواهم که از هم اکنون جنبش ملی دستیابی به علم را شروع کنیم. از همه می خواهم مهارت های فنی را بیاموزند، در آنها خبره شوند و توسعه شان دهند. (Kim 2004, 165)صنایع شش گانه فولاد، ماشین آلات سنگین، کشتی سازی، صنایع شیمیایی و پتروشیمی، فلزات غیرآهنی و صنایع الکترونیک، به عنوان صنایع اصلی در برنامه توسعه صنایع شیمیایی و سنگین انتخاب شدند که هرکدام سهم معینی در فراوری تسلیحات نظامی داشتند (Kwon 2018). در جدول زیر، این صنایع شش گانه و ارتباط آنها با حوزه نظامی معین شده است.کیم چانگ یوم رئیس دفتر ژنرال پارک طی سال های 1978-1969 می گوید: در واقع، صنعت فولاد و فلزات غیرآهنی باید توسعه می یافتند تا فولاد، مس، روی و... که مواد اولیه تسلیحات هستند، فراوری شوند. همچنین، صنعت ماشین آلات برای تسهیل پردازش های تک و دقیق، و صنعت الکترونیک برای فراوری تجهیزات و تسلیحات الکترونیک باید توسعه می یافت. مقیاس فراوری نیز باید به اندازه ای بزرگ دیده می شد که کفاف تجهیز 600 هزار سرباز و 2.5 میلیون نیروی ذخیره را می داد (Kim 2011). در این میان صنعت فولاد در نظر پارک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود. او زمانی به کیم چونگ ریوم وزیر صنعت و تجارت خود گفته بود قدرتی که ژاپن را قادر به اعلان جنگ اقیانوس آرام کرد، از کارخانه های فولاد این کشور ناشی شده بود. ژاپن اگر توانست تانک، توپ و کشتی جنگی فراوری کند، به پشتوانه کارخانه های فولاد بود (Kim and Vogel 2011, 118).یکی از عوامل پیروزیت دولت ژنرال پارک در پیشبرد اهداف توسعه ای خود این است که از ظرفیت بخش خصوصی غافل نشد و به جای اینکه برای صنایع شش گانه منتخب، شرکت های دولتی تاسیس کند، طبق بند 3 طرح اُو ونچ اُول، شرکت های خصوصی را به خدمت گرفت و خود در قامت هادی، حامی و ناظر ظاهر شد. فوریه 1973 دولت پارک قانون تدارکات نظامی (MPL) کره جنوبی را مصوب و نقشه راه همکاری دولت و بخش خصوصی را برای فراوری تسلیحات نظامی ترسیم کرد (Kwon, 2018). بر اساس قانون تدارکات نظامی، منابع و تسهیلات لازم در اختیار شرکت های خصوصی که کالاهای مورد احتیاج دولت را تامین می کردند، نهاده شد و آنها موظف شدند طبق برنامه دولت عمل کنند. یک نکته قابل توجه درباره تسهیلات اقتصادی دولت به شرکت های خصوصی این است که بر اساس یک آنالیز، طی بازه 85-1962 از کل تسهیلات بانکی پرداخت شده در کره جنوبی 57.9 درصد در قالب تسهیلات سیاستی7 بوده و به شرکت هایی پرداخت شده که در راستای برنامه های صنعتی کشور عمل می کردند. در واقع، دولت برای دستیابی به آنچه در عرصه نظامی احتیاج داشت، پروژه هایی تعریف کرد و شرکت های بخش خصوصی را تحت حمایت خود مجری این پروژه ها کرد. در هر حوزه ای نیز که بخش خصوصی آمادگی یا علاقه سرمایه گذاری نداشت، دولت بنگاه های عمومی را برای اجرای پروژه های خود فعال کرد (Chaudhuri 1996). علاوه بر این، تحت مدیریت وزارتخانه های مرتبط، موسسات تحقیق و توسعه متعددی برای دستیابی به فناوری های مورد احتیاج صنایع شش گانه تاسیس شد که ازجمله آنها می توان به موسسه تحقیقات علوم و استاندارد کره، موسسه تحقیقات توسعه منابع، موسسه تحقیقات شیمی، موسسه تحقیقات دریایی، موسسه تحقیقات مواد هسته ای، موسسه فناوری الکترونیک، موسسه ماشین آلات و فلزات، موسسه تحقیقات الکتروتکنولوژی، موسسه انرژی اتمی، موسسه مدیریت حرارت و موسسه تکنولوژی ارتباطات اشاره نمود (Kim 2017). البته تاسیس این موسسات بدین معنی نبود که شرکت های غیردولتی تکلیفی در زمینه تحقیق و توسعه به عهده نداشته باشند. چنانکه یونگ سوک کیم می نویسد، ویژگی شاخص سیاست فناوری کره جنوبی، تقویت فناوری بومی به وسیله تاسیس مراکز تحقیقاتی دولتی و خصوصی بود(Kim 1992). طبق قانونی که سال 1973 به تصویب رسید، دولت دست این شرکت ها را برای واردات ماشین آلات و فناوری خارجی مرتبط با فراوری باز گذاشت، اما این شرکت ها مکلف شدند حداقل به اندازه هزینه ای که برای واردات انجام داده اند، در زمینه تحقیق و توسعه به منظور جذب و بومی سازی آن فناوری هزینه کنند. یاری های اقتصادی نیز به صنایع منتخب اعطا شد تا پروژه های تحقیق و توسعه خود را پیش ببرند(Bagchi 1987, 52-54). در نگاه سیاستگذاران کره جنوبی، فناوری خارجی نه جایگزین فناوری داخلی، بلکه مکمل فناوری داخلی بود که هدف از واردات آن، بومی سازی و ارتقای فناوری داخلی بود (Kim and Lee 1990, 88-90). ایجاد این زیرساخت ها و نهادها، رابطه دوسویه ای میان بخش نظامی و تجاری کره برقرار کرد. صنایع دفاعی، انگیزه و محرک لازم را برای مدرن سازی فناوری ها و تکنیک های مرتبط با صنایع سنگین و شیمیایی ایجاد کرد و شرکت های خصوصی کره جنوبی را که مجری پروژه های نظامی بودند، در صنایع تجاری نیز توانمند ساخت. به مرور فناوری ها و تکنیک هایی که در ابتدا با سرمایه گذاری و راهنمایی دولت برای دستیابی به توان دفاعی تحصیل شدند، توسط شرکت های مجری پروژه ها به حوزه تجاری سرریز نموده و باعث تحول اساسی در این بخش شدند.یکی از مثال های شاخص سرریز فناوری از حوزه نظامی به حوزه تجاری، فناوری جوش فولاد است که شرکت صنایع سنگین کیا8 در سال 1976 در فرآیند فراوری بدنه خودروهای زرهی پیروز به کسب آن شد. این پیشرفت، صنایع خودروسازی و کشتی سازی کره جنوبی را متحول ساخت. شرکت کیا همچنین با همکاری دیگر شرکت ها ازجمله شرکت صنایع سنگین دوو9 و شرکت صنایع تونگیل10 پیروز به فراوری توپ سنگین نیز شدند. این شرکت ها طولی نکشید که به فناوری های لازم برای فراوری ماشین آلات سنگین کره جنوبی ازجمله مواد و متالورژی برای فولادهای خاص، آلومینیوم با کشش بالا، فولاد ریخته گری، برنج، ماشین آلات کنترل حرارت و... نیز دست یافتند (Kwon 2018).بسیاری از شرکت های عظیم کره ای که امروز در دنیا شناخته شده اند، پیروزیت خود را مدیون پروژه های نظامی هستند که دولت ژنرال پارک برای دستیابی به توان تسلیحاتی تعریف کرد. برای نمونه، شرکت های ال جی و سامسونگ مجری پروژه هایی در رابطه با سیستم های الکترونیکی و اطلاعاتی نظامی بودند؛ شرکت های هیوندای، سامسونگ و دوو مجری پروژه های مرتبط با خودروهای زرهی و قطعات آنها بودند؛ کیا، هیوندای و دوو مجری پروژه های فراوری زیردریایی و دیگر تسلیحات مرتبط با نیروی دریایی بودند (Ibid).

بازگشت به صفحه رسانه ها